Կոսովոյի վարչապետը երկրում ԱՄՆ դեսպանի հորդորով 48 ժամ հետաձգել է սերբական բնակչության համար՝ մեքենաների համարանիշները Կոսովոյի համարանիշներով չփոխարինելու համար տուգանքի կիրառումը: Նա հայտարարել է, թե կատարում է դեսպանի խնդրանքը և հույս ունի, որ 48 ժամերի ընթացքում կհաջողվի գտնել լուծում: Դրանից ժամեր առաջ Կոսովոյում պայթյունավտանգ իրավիճակի առնչությամբ մտահոգություն էին արտահայտել Եվրամիության անվտանգության և արտաքին հարաբերությունների հանձնակատար Ժոզեֆ Բորելը, նաև Միացյալ Նահանգների պետքարտուղարության ներկայացուցիչ Նեդ Փրայսը: Նրանք իրավիճակի պայթյունավտանգ լինելու համար պատասխանատու էին համարել երկու կողմին էլ՝ Կոսովոյի և Սերբիայի իշխանությանը, ասելով, թե խնդիրը լուծելու համար պետք է լինի երկուստեք զիջում:
Իսկ խնդիրն այն է, որ Կոսովոյում բնակվող մի քանի տասնյակ հազար սերբերը օգտագործում են մեքենաների սերբական համարանիշ: Կոսովոն պահանջում է փոխել դրանք տեղական հարամանիշով, այլապես սպառնում տուգանքով: Սերբերը չեն ընդունում այդ պահանջը: Նրանց սատարում է Բելգրադը: Ամռանը իրավիճակը լարվել էր այն աստիճան, որ Սերբիայի նախագահ Վուչիչը կոչ էր արել բանակին պատրաստվել մարտական գործողությունների: Իրավիճակը վերջին պահին հանգուցալուծվեց` որոշումը հետաձգելով: Սակայն, խնդրի լուծման շուրջ համաձայնություն այդպես էլ չեղավ:
Նախօրեին ԱՄՆ ու Եվրամիությունը ափսոսանք էին հայտնել, որ Կոսովոն ու Սերբիան չեն եկել համաձայնության: Սերբիայի նախագահը նախօրեին հայտարարել է բախման և «դժոխքի» ռիսկի մասին: Բորելը շփվել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Ստոլտենբերգի հետ: Կոսովոյում ՆԱՏՕ-ն իրականացնում է խաղաղապահ առաքելություն: Ստոլտենբերգը հավաստիացրել է, որ խաղաղապահ կոնտինգենտը զգոն է: Այդուհանդերձ, Բալկանները կանգնած է բավականին պայթյունավտանգ իրավիճակի առաջ և բարդ է ասել, թե ինչ արդյունավետություն կունենա առաջիկա 48 ժամի ընթացքում լուծում գտնելու հերթական փորձը, ինչ է զիջելու Կոսովոն և ինչ է զիջելու Սերբիան:
Անկասկած է, որ բալկանների լարումը մեղմ ասած կտրված չէ ընդհանուր աշխարհաքաղաքական այն դիմակայությունից, որ «ճառագում» է ուկրաինական պատերազմի թատերաբեմից: Բալկաններում անկասկած բախվում են այդ դերակատարների շահերը: Իրավիճակը հատկանշական է մեկ այլ իմաստով: Այն ցույց է տալիս, որ Կոսովոյի խնդիրը խոշոր հաշվով կարգավորված չէ, այլ ավելի շուտ՝ կառավարված: Եվ այժմ, երբ կա միջազգային կյանքի կառավարման ճգնաժամ, խնդիրը սպառնում է վերստին դուրս գալ լոկալ կառավարելիության շրջանակից և վերածվել տաք բախման օջախի: Դա ամենևին չի նշանակում, որ կլինի հենց այդպես, սակայն ակնառու է, որ կա ռիսկը և դրա մասին է վկայում հայտարարությունների տոնայնությունը, որ անում են Եվրամիությունն ու Միացյալ Նահանգները: Բալկանները իր ռազմավարական խաղի գլխավոր ուղղություն է «հռչակել» Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը, որը ռեգիոնալ այց կատարեց 2022-ի սեպտեմբերին: Բալկաններում թուրքական աշխուժությունը բնականաբար մեծ անհանգստություն է առաջացնում Եվրամիության, մասնավորապես մայրցամաքային Եվրոպայում առաջնորդության հավակնություն ունեցող Ֆրանսիայի, Գերմանիայի համար: Դրան անտարբեր լինել չի կարող նաև Իտալիան, թեև վերջինս իհարկե ունի այլ ակնկալիքներ, կապված Թուրքիայի հետ: Իտալիան ակնկալում է լինել Թուրքիայի նորաստեղծ գազային հաբ-ի միջոցով դեպի եվրոպա ուղղվող էներգակիրների «շքամուտք»: Բալկաններում թուրքական աշխուժությունը ռուս-թուրքական հարաբերության և աշխատանքի տրամաբանության համատեքստում է դիտարկելու Մոսկվան: Այդպիսով, բալկաններում նշմարվում է ծուխ, որը դուրս է գալիս Կոսովոյից: Սա այն դեպքն է, որ կրակը կարող է գալ ծխից հետո: Սա իհարկե խոսում է այն մասին, որ այդօրինակ կոնֆլիկտները գործնականում ենթակա են լինում կառավարման, ոչ թե կարգավորման: Կոսովոն թերևս հենց այդ իմաստով է «նախադեպ» նաև հայ-ադրբեջանական, ղարաբաղյան հակամարտության համար:
«Կարգավորման» քաղաքականությունը իր խորքում քաղաքականություն է կառավարման համար, և մենք կարող ենք արդյունավետ լինել իրերի դրությանը այդ տրամաբանությամբ մոտենալու տեսանկյունից, հասկանալով, որ չի լինելու որևէ երաշխավորված կարգավորում, քանի դեռ չկա միջազգային երաշխավորված կարգ և ազդեցության գոտիների հարցում աշխարհաքաղաքական, աշխարհակարգային լայն պայմանավորվածություն: Դա չի նշանակում, որ չպետք է ձգտել խաղաղության և կարգավորման: Պարզապես պետք չէ այդ հարցերում լինել միամիտ, ու անհրաժեշտ է հասկանալ միջազգային իրադրությունն ու ըստ այդմ դիտարկել, թե մեր քաղաքական վարքագծի որ մեթոդաբանությունն է, որ թույլ կտա համաշխարհային պատերազմի ռեժիմում գտնվող աշխարհում մեր անվտանգության «ուղեծրում» կայունությունը պահել կառավարելի:
