Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, որ ռուս խաղաղապահները Արցախում տեղակայված են ժամանակավորապես և կոնկրետ ժամկետը նշված է նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունում: Ինչպես հայտնի է, նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունում նշված է, որ խաղաղապահները տեղակայվում են հնգամյա ժամկետով, այսինքն մինչև 2025 թվականը, իսկ ժամկետի երկարաձգումը կախված է կողմերի համաձայնությունից, այսինքն Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի, որոնք ստորագրել են եռակողմ այդ հայտարարությունը: Միաժամանակ նշվում է, որ, եթե ժամկետի լրանալուց վեց ամիս առաջ կողմերից որևէ մեկը չհայտնի այն շարունակելու առարկություն, ապա ժամկետը երկարաձգվում է ևս հինգ տարով:
Ալիևի հայտարարությունը Հայաստանում արժանացել է նկատելի ուշադրության, ինչպես իհարկե նրա գրեթե բոլոր հայտարարությունները: Ավելին, այդ առումով նույնիսկ կա հարց, թե արդյո՞ք Ալիևի հայտարարություններն ու ելույթները հայկական մեդիայում չեն կուսաբանվում ադրբեջանական մեդիադաշտի հետ հավասար: Ընդ որում, Բաքվի նախագահը թերևս լավ արձանագրելով այդ հանգամանքը, իր ելույթներով արդեն երկու և նույնիսկ ավելի տարիներ փորձում է որոշակի ազդեցություն ունենալ Հայաստանի հասարակական-քաղաքական միջավայրի վրա և պետք է նկատել, որ ցավոք սրտի այդ գործում ունենում է որոշակի հաջողություն: Այս խնդիրն ունի անշուշտ բավականին խորքային ինստիտուցիոնալ պատճառներ: Միաժամանակ պարզ է նաև, որ Ալիևի որոշ հայտարարությունների հանդեպ պետք է լինի ուշադրություն, ինչպիսին օրինակ հենց խաղաղապահների թեման է, որովհետև սա հայկական պետականության, Հայաստանի ու Արցախի անվտանգության կարևոր հանգամանքների վերաբերող հարց է:
Ի վերջո, եթե Ադրբեջանը հրաժարվում է երկարաձգել ռուս խաղաղապահների ներկայությունն Արցախում, ի՞նչ է անում հայկական կողմը, ինչպե՞ս է ապահովում Արցախի հայության անվտանգությունը, Արցախի հայկականության անվտանգությունը: Ընդ որում, այս խնդիրը ունի երկշերտ տրամաբանություն: Բացի այն, որ կա ինքնին անվտանգության ապահովման հարց, կա նաև հետևյալ խնդիրը՝ լուծել այդ հարցը առանց ռազմական բախում, նոր պատերազմ թույլ տալու: Թեև խաղաղապահ կոնտինգենտի ժամկետի սպառմանը կա դեռևս մոտ երեք տարի ժամանակ, իսկ ինքնաբերաբար երկարաձգման ժամկետին՝ 2,5 տարի, այդուհանդերձ կասկած չկա, որ դրա մասին պետք է մտածել այսօր: Միաժամանակ, պետք է թերևս արձանագրել սակայն, որ հարցը ֆորմալ իմաստով է Ռուսաստան-Հայաստան-Ադրբեջան տիրույթում, իսկ գործնական առումով այն գտնվում է աշխարհաքաղաքական ավելի բարձր հարթության վրա և դրանում վճռորոշ նշանակություն ունենալու է Ռուսաստան-ԱՄՆ, Ռուսաստան-Թուրքիա, Իրան-Ռուսաստան հարաբերությունների եռանկյունին:
Այն, ինչ այսօր հայտարարում է Ալիևը, իհարկե ոչ բացարձակապես, սակայն գերազանցապես ներքին սպառման համար է, թեև Ալիևն անշուշտ փորձելու է խաղալ վերը նկարագրված «եռանկյունում» և քաղել առավելագույնը՝ թե ռուս խաղաղապահներին թողնելու, թե հեռացնելու պարագայում: Հայաստանը տվել է հակառակ ազդակ՝ որ պատրաստ է համաձայնել ռուս խաղաղապահների անգամ անվերջնաժամկետ տեղակայմանը: Երևանը այդ հարցը բարձրացրեց Սոչիի հանդիպումից առաջ, որտեղ սակայն ինչպես և սպասելի էր չեղավ դրա շուրջ համաձայնություն: Սակայն, Երևանի այդ հրապարակային հարցադրման բուն նպատակը թերևս ցույց տալն է, որ Հայաստանը որևէ այլընտրանքային ուղղությամբ աշխատում է ոչ թե ռուսական ներկայությունը փոխարինելու, այլ ռուսական ներկայությունը չերկարաձգելու դեպքում այլընտրանք ունենալու համար: Ամբողջ հարցն այն է սակայն, որ գոնե առայժմ կարծես թե չկա շոշափելի այլընտրանքի վերաբերյալ որևէ առաջարկ կամ ուրվագիծ և չի նշմարվում ուժ, որը պատրաստ է ստանձնել Արցախի հայության սուբյեկտային անվտանգության պատասխանատվությունը, կամ առաջարկել դրա ապահովման գործունակ և կենսունակ միջազգային հուսալի մեխանիզմ:
