«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է tvyal.com կազմակերպության ղեկավար, ՀՊՏՀ դոցենտ տնտեսագետ Աղասի Թավադյանը
-Պարոն Թավադյան, ՏՏ ոլորտը շարունակում է ահռելի վնասներ կրել դոլարի արժեզրկման պատճառով։ ՏՏ ոլորտի ներկայացուցիչները բողոքում են, որ կառավարությունը համապատասխան միջոցներ չի ձեռնարկում խնդրի կարգավորման համար, արդյունքում ՏՏ ոլորտի շատ ընկերություններ ուղղակի փակվում են։ Ինչպե՞ս եք գնահատում իրավիճակը՝ որպես հենց այդ ոլորտի ներկայացուցիչ։
–Իրավիճակն այնքան ուղղակի չէ, որքան ներկայացվում է։ Պետք է հասկանալ այս ամենի պատճառը, որը և դրական, և բացասական ազդեցություն ունի ՏՏ ոլորտի վրա։Վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում ՌԴ քաղաքացիների ներհոսքը ՀՀ բավականին մեծացել է և զգալի հատվածը կազմում են ՏՏ ոլորտի ներկայացուցիչները, որոնք, չկարողանալով Ռուսաստանում աշխատել արտասահմանյան կառույցների հետ հասկանալի պատճառով, եկել են Հայաստան և Հայաստանում են աշխատում։ Սակայն ՌԴ քաղաքացիների մեծ ներհոսքը բերել է մեծ քանակությամբ արտարժույթ, այսինքն դոլար։ Եվ դոլարի քանակության մեծանալով՝այն արժեզրկվել է։
Հիմա մի կողմից դոլարի արժեզրկումը /480-ից իջել է 400 դրամից ցածր/ իհարկեվնասում է տեղական ՏՏ աշխատողներին, որոնք արդեն երկար ժամանակահատված աշխատում են այստեղ և ստանում նույն դոլարը իրենց կատարած աշխատանքի համար, ինչ մեկ տարի առաջ:Այսպիսով՝ իրենց եկամուտները մոտ 20 տոկոսով պակասել են: Սակայն մյուս կողմից վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում պայմանավորված ՌԴ քաղաքացիների ներհոսքովմեծացել են ՏՏ ոլորտի կազմակերպությունների թիվը։ Այսպիսով, այդքան ուղղակի չէ ազդեցությունը։ Հայաստանում ավելի քաներկու տարի աշխատող կազմակերպությունների եկամուտը պակասել է մոտ 20 տոկոսով: Այս կազմակերպություններում աշխատողները հիմնականում հայեր են, սակայն ՏՏ ոլորտում աշխատողների թիվը մեծացել է, արդյունքում մեծացել է ՏՏ ոլորտի արտադրությունը։
–Այսինքն՝ իրավիճակն այնքան էլ ողբերգական չէ, ինչպես ներկայացվո՞ւմ է։
–Իրավիճակն այսպես ասած սև-սպիտակ չէ, և իրավիճակը ողբերգական չէ։ Մեզ մոտ փոխարժեքի անկման պատճառով այլ ոլորտներ էլ կան, որոնք գտնվում են ավելի վատ վիճակում, օրինակ՝ թեթև արդյունաբերությունը, որի արտադրության մեծ մասը գնում է ԵՄ, իսկ եվրոն ավելի շատ է արժեզրկվել տարեսկզբից։ Ինչպես նաև հանքարդյունաբերությունը փոխարժեքի արժեզրկումից դարձյալ վատ վիճակում է։ Իսկ ՏՏ ոլորտում այդքան միանշանակ չէ արժեզրկման ազդեցությունը, և պետք է հասկանալ, որ արժեզրկման պատճառը առաջին հերթին ՏՏ ոլորտում մասնագետների քանակի ավելացումն է։
-Դեռ որքա՞ն կպահպանվի դոլարի բարձր վիճակը և սա ինչի՞ կհանգեցնի։
–Դոլարի փոխարժեքի վիճակը կապված է երկու հանգամանքից, առաջին՝ արտասահմանցի քաղաքացիների քանակը ՀՀ-ում, երկրորդ՝ ԿԲ միջոցառումները։ Այս պահին ԿԲ-ն ինտերվենցիաներ չի անում շուկայում, որպեսզի ազդեցություն ունենա շուկայում և փոխարժեքը փոփոխվի։ Ըստ իմ կանխատեսման՝ այսպես կլինի, մինչև գնաճը չկայունանա ՀՀ-ում։ Մյուս կողմից, պետք է հասկանալ, որ փոխարժեքը փոխվել է ՌԴ-ից կապիտալի և մտքերի արտահոսքի պատճառով։ Եվ որքան շարունակվի ՌԴ-ից մարդկանց արտահոսքը, կապիտալ բերեն, այնքան մոտավորապես ամեն մի 100․000 մարդու հաշվով 3-4 տոկոսով արժեզրկվելու է դոլարը դրամի հանդեպ, և հակառակը, որքան հետ վերադառնան, այդքան արժևորվելու է։ Պետք է հիշել նաև որ ՌԴ քաղաքացիների այսպիսի մեծ և աննախադեպ ներհոսքի պատճառովունենք նաև տնտեսական ցուցանիշների աճ, և եթե մարդկանց հոսքը հակառակը լինի, ցուցնաիշներն էլ հակառակը կիջնեն։ Պետք է խնդրին տարբեր տեսանկյուններից նայել, ամեն ինչ այդքան միանշանակ չէ։
-Կառավարությունից ինչպիսի՞ լուծումներ եք ակնկալում։
–Կառավարությունից կյարող են որոշակի ստիմուլյացիաներ լինեն, այստեղ հիմնական դերը կարող է կատարել ԿԲ-ն, որը,ինտերվենցիաներ անելով շուկայում, կարող է փոխարժեքը հետ բարձրացնել մինչև 400-430 դրամ, բայց այս պահին դրա հավանականությունը ցածր է, մինչև գնաճը չկայունանա։
