Հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման առնչությամբ միջնորդական ջանքերի վերաբերյալ հայ հանրության քննարկումները կենտրոնացած են առավելապես այն խնդրի վրա, թե կարգավորման որ տարբերակներն են Հայաստանի և Արցախի համար շահեկան: Սա իհարկե ընդհանրական գնահատական է, որ արտացոլում է քննարկումների հիմնական տրամաբանությունը: Հայաստանի հանրության շրջանում գործնականում բացակայում, կամ գրեթե բացակայում է քննարկումը կարևոր հանգամանքի՝ կարգավորման որևէ տարբերակի երաշխիքային բազայի շուրջ: Այդտեղ կա ոչ այնքան քննարկում, որքան խոսակցություն: Խոսակցություն այն մասին, որ անվտանգության ամենից շահեկան բազան Արևմուտքն է, Իրանն է, Ռուսաստանն է, Ֆրանսիան է, Հնդկաստանը կամ Չինաստանը: Մինչդեռ, ինչ բաղկացուցիչներ ունի կամ պետք է ունենա անվտանգության բազան, մշակված չեն:
Մինչդեռ, այստեղ է թերևս առանցքային աշխատանքը, որ պահանջվում է Հայաստանից, հայկական քաղաքական մտքից, Հայաստանի հասարակական-քաղաքական այն ինստիտուտներից, որոնք հավակնում են լինել իրադարձությունների մասնակից և ձևավորել հանրային կարծիք, առաջնորդել այդ կարծիքը, ներկայացնում են հանրության շահը սպասարկելու հայտ: Մինչդեռ, անվտանգություն ասվածն ինքնին՝ մի կողմից լինելով հասկանալի կատեգորիա, մյուս կողմից իրական քաղաքական կատեգորիա դառնում է իր բաղադրիչների, իր ճարտարապետության, կառուցվածքի, քաղաքական տրամաբանության և փիլիսոփայության շնորհիվ: Իսկ դա նշանակում է առաջնորդվել ոչ թե զուտ համակրանքի կամ ցանկությունների մղումով, այլ իրողությունների գնահատմամբ, որ առկա են այն միջավայրում և դրա շուրջ, որտեղ իր անվտանգության հարցը պետք է լուծի նաև Հայաստանը: Ըստ այդմ, ի՞նչ ենք մենք հասկանում առարկայորեն, բովանդակային իմաստով, երբ ասում ենք Հայաստանի անվտանգություն, Արցախի անվտանգություն: Ինչպիսի՞ ռեգիոնալ համատեքստում և կառուցվածքում ենք տեսնում դա:
Ի վերջո, չի կարող լինել Հայաստանի ու Արցախի կղզիացած անվտանգություն և այն կարող է աշխատել միայն ռեգիոնալ անվտանգության ճարտարապետության կառուցվածքում, լինելով այդ կառուցվածքի հետ որոշակի օրգանական, համադրելի հաղորդակցության ու կապի մեջ: Դա պայման է անկախ այն հանգամանքից, թե ինչպիսին է անվտանգության ճարտարապետության հարցում Հայաստանի գործընկերների ու դաշնակիցների կազմը, շրջանակը կամ հաջորդականությունը կամ հերթականությունը: Ավելին, ըստ էության հենց այդ հարցի շուրջ քննարկումներն ու դրանց միջոցով ձևավորվելիք սխեմաներն են, որ պետք է ձևավորեն նաև այն գործընկերների կամ հնարավոր դաշնակիցների շրջանակը, որոնց հետո աշխատանքը Հայաստանի համար պետք է լինի ճանապարհ դեպի անվտանգության բովանդակային համակարգի կառուցումը, դեպի անվտանգություն՝ էքզիստենցիալ հասկացությունից իրական քաղաքական կատեգորիայի անցումը: Առավել ևս, որ այդ օրակարգը առկա է մի համաշխարհային ժամանակահատվածում, երբ անվտանգության հարցում Հայաստանի հնարավոր գործընկերները իրենց անվտանգության խնդիրների համատեքստում հենց միմյանց հետ են շատ սուր բեվեռացվածությամբ դիմակայությունում: