Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարը Իրանի ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետին ասել է, թե Ադրբեջանը չի ծրագրում ագրեսիա Հայաստանի տարածք նվաճելու համար: Հասանովն ու Իրանի ԶՈՒ ԳՇ պետ Բաղերին հեռախոսազրույց են ունեցել Իսրայելի պաշտպանության նախարար Բենի Գանցի Ադրբեջան կատարած այցից անմիջապես հետո: Բենի Գանցը Բաքվում բանակցել է Ալիևի հետ, իսկ դրա օրակարգում, ըստ հայտարարության, եղել է քաղաքականության և անվտանգության հարցերի մեծ շրջանակ: Իսրայել-Ադրբեջան ռազմա-քաղաքական և տնտեսա-քաղաքական գործակցությունը իհարկե ամենևին նորություն չէ, սակայն այդ հարցը հատկապես Իրանի համար գերզգայուն է դարձել 44-օրյա պատերազմից հետո, երբ Իրանի հյուսիսային սահմանին մերձ տարածքները, որ գտնվում էին հայկական ԶՈՒ վերահսկողության ներքո, անցան Ադրբեջանի վերահսկողության տակ: Փաստացի, դրանք այսօր Թուրքիայի և նաև զգալիորեն Իսրայելի վերահսկողության ներքո են, թեև վերջինս, իհարկե, դրսևորվում է ավելի շուտ տնտեսական նախագծերով: Սակայն Իրանը լավ է պատկերացնում, թե ինչ կարող է թաքնված լինել այդ նախագծերի ներքո:
Մյուս կողմից, Իրանը գործնականում լուռ հետևում էր, թե ինչ է տեղի ունենում 44-օրյա պատերազմի ընթացքում, ինչպես է Ադրբեջանի, Թուրքիայի, Իսրայելի և Պակիստանի փաստացի կոալիցիան պարտության մատնում մենակ մնացած հայկական բանակը, ինչպես է այդ գործում ադրբեջանական ԶՈւ-ն այսպես ասած «պաշտպանվում» Իրանի սահմանով: Հիշարժան է, որ պատերազմի օրերին հայկական պաշտպանական գերատեսչության ղեկավարությունը Հայաստանում Իրանի դեսպանին հրավիրել էր հայտնելու, որ հայկական ուժերը կարող են ստիպված լինել պաշտպանական նպատակները իրագործելու համար հարվածներ հասցնել ադրբեջանական զորքին, այդ թվում գնալով Իրանի սահմանին «դիպչելու» ռիսկի: Ինչ էր մտածում Թեհրանը՝ լուռ հետևելով, թե ինչպես է կոալիցիան հայկական ուժերից գրավում Իրանի հյուսիսային սահմանը, բարդ է ասել, ի վերջո իրանյան պետական-քաղաքակրթական համակարգը ունի հազարամյակի պատմություն և անկասկած մոլորություն կլինի Թեհրանի վարքագիծը պայմանավորել «միամտությամբ», «դյուրահավատությամբ» կամ անհամարժեքությամբ: Այդ դեպքում ստացվում է, որ էապես չփորձելով խանգարել «կոալիցիային»՝ Թեհրանը անուղղակի, բայց որոշակիորեն «միացել» էր Արցախի դեմ պատերազմի կոալիցիային:
Իհարկե, այս պարագայում բարդ է որևէ հարցադրում ներկայացնել Թեհրանին, եթե այդ կոալիցիային փաստացի միացել էր Հայաստանի առաջ դաշնակցային փաստաթղթային պարտավորություն ունեցող Ռուսաստանի Դաշնությունը: Տվյալ պարագայում, սակայն, խնդիրը այսպես ասած պահանջ կամ հարցադրում ներկայացնելը չէ, այլ քաղաքական իրողությունները գնահատելը, հասկանալու համար, թե ինչ է անհրաժեշտ Հայաստանին անվտանգության ներկայիս ռիսկերը կառավարելու համար: Ըստ այդմ, Իրանը անկասկած պետք է դիտարկել այդ հարցում գործընկեր, հատկապես, որ Թեհրանը շատ հստակ է իր հայտարարություններում: Միևնույն ժամանակ, սակայն, այդ դիտարկումներով հանդերձ, թերևս պետք չէ բաց թողնել նաև այն հանգամանքը, որ արդեն իսկ առկա է Իրանի, և Արցախի ու Հայաստանի վրա մեկ անգամ արդեն իսկ գրոհած կոալիցիայի թեկուզ անուղղակի, լռելյայն, բայց փաստացի գործակցության նախադեպ, առանց որևէ նոր դրվագի բացառման երաշխավորության: Սա նշանակո՞ւմ է, որ Հայաստանը չպետք է աշխատի Իրանի հետ: Իհարկե ոչ: Եվ լրիվ հակառակը՝ նշանակում է, որ Հայաստանը պետք է ավելի սերտ և լրջորեն աշխատի Իրանի հետ, հաշվի առնելով նաև հենց վերը բերված ռիսկերը: Պարզապես պետք է աշխատել առանց պատրանքների:
