«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Հելսինկյան նախաձեռնություն 92» Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության և մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը։
-Պարոն Օհանջանյան, սահմանային վերջին լարվածությունից հետո Հայաստանում ոչ միայն հասարակական, այլ նաև իշխանական մակարդակով մեծացավ Ռուսաստանի հանդեպ դժգոհությունը։ Վարչապետը ՄԱԿ ամբիոնից նորից խոսեց միջազգային դիտորդական առաքելության հրատապ անհրաժեշտության մասին՝ սրանով իսկ հաստատելով, որ ռուսական երաշխիքները բավարար չեն։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հանգամանքը։ Ի՞նչ կտա միջազգային դիտորդների տեղակայումը։
–Եթե հիշում եք, ես առաջինն էի և երկար ժամանակ մնացի միակ քաղաքական և հասարակական գործիչը Հայաստանում և Արցախում, որն ասաց, որ այսպես կոչված «ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտը» ոչ այլ ինչ է, քան օկուպացիոն զորք։ Նրանց մանդատը նկարված է մի թղթի կտորի վրա, որը կոչվում է Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդների համաձայնություն․ այն միջազգային իրավունքի հետ կապ չունի, և նրանց ներկայությունը Արցախի և Հայաստանի տարածքում անօրինական է։ Ափսոս, որ Հայաստանի վարչապետը դա հասկացավ երկու տարի անց։ Բայց, ինչպես ասում են՝ լավ է ուշ, քան երբեք։ Այն, որ հայկական վերնախավը, երկրի քաղաքացիների ճնշող մեծամասնության հետ միասին չափազանց բացասաբար է վերաբերվում Հայաստանում և Արցախում ռուսական զորքերի առկայությանը, ինչպես նաև այն ինստիտուտներին, որոնցում ներկա է Հայաստանը և որտեղ գլխավորում է Ռուսաստանը, շատ բան է ասում։ ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի դուրս գալը, ինչպես նաև Ռուսաստանի հետ ռազմավարական հարաբերությունների վերանայումն արդեն իսկ Հայաստանի օրակարգում է, և դրանում ոչ ոք չի կասկածում, նույնիսկ կավե ոտքերով Կոլոսը մեր աչքի առաջ քանդվում է։ Եվ այս իրավիճակում չափազանց կարևոր է արտաքին քաղաքական գործունեության ակտիվացումը՝ հօգուտ Եվրամիության և արևմտյան արժեքների։ Ի սկզբանե ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցային գործընթացում մշտապես քննարկվում էր միջազգային խաղաղապահ կոնտինգենտը ԼՂ հակամարտության գոտի մտցնելու հարցը։ Նյու Յորքում այս հայտարարությամբ Փաշինյանը փաստացի վերագործարկեց ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն իր կարևոր բաղադրիչով՝ հակամարտության տարածաշրջանում խաղաղության ապահովում։
-ՌԴ ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, որ ՀԱՊԿ-ի հանդեպ անհիմն քննադատությունները չեն նպաստում կառուցողական աշխատանքին։ Նրա կարծիքով՝ որոշ քաղաքական գործիչների հնչեցրած քննադատությունները հիմնավորված չեն։ Այս արձագանքն ինչպե՞ս եք գնահատում, ի՞նչ կարող ենք սպասել Մոսկվայից՝ որպես հակազդեցություն։
–Կարող եմ ընդգծել, որ ՌԴ ԱԳՆ-ն նոյեմբերի 9-10-ը հանցագործություն կատարեց մեր ժողովրդի դեմ՝ պարտադրելով մեզ իր կամքը՝ իրականացնելու մեր տարածքները հանձնելու և ամբողջությամբ զինաթափելու ծրագիրը ագրեսոր Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի կոալիցիայի առաջ։ Այնպես որ, տիկին Զախարովան իր շեֆ Լավրովի հետ հայերի համար այն մարդիկ են, որոնց հայտարարությունները կամ կարծիքներն ընդհանրապես չպետք է ընկալվեն որպես մեր ժողովրդի համար իմաստալից բան։ Նրանք պարզապես փորձում են սպիտակեցնել իրենց հանցագործությունը, որի համար իրենք և Պուտինը դեռ պատասխան են տալու։ Ինչ վերաբերում է ՀԱՊԿ-ի մեռած կազմակերպությանը, ապա մենք կենթադրենք, որ այն մեզ համար գոյություն չունի։ Ավելին՝ անհրաժեշտ է, որ Հայաստանի խորհրդարանը օրենք ընդունի, որը պարտավորեցնում է Հայաստանում գտնվող ռուսական օկուպացիոն զորքերին համապատասխան վճար տալ Հայաստանի տարածքում ռազմակայանների օգտագործման համար։ Եվ մի մտածեք այն մասին, որ դա չի քննարկվել ստրկական պայմանագրում։ Հայաստանը Ռուսաստանի հետ պետք է իրեն պահի որպես ինքնիշխան պետություն և թույլ չտա, որ նա նվաստացնի իր արժանապատվությունը։ Եվ հետո Մարիա Զախարովայի և նրա նմանների տոնը բոլորովին այլ կլինի՝ հարգալից։
-Պրահայում հոկտեմբերի 6-7-ը կայանալու է Եվրամիության ոչ պաշտոնական գագաթաժողովը։ Քննարկվելու է այն երկրների հետ համագործակցությունը, որոնք Եվրամիության անդամ չեն։ Հայաստանի մասով ի՞նչ կարող ենք սպասել։
–Սա շատ կարևոր գագաթաժողով է։ Չեխիան այժմ գլխավորում է Եվրամիությունը, և ոչ պաշտոնական գագաթնաժողովը կարևոր է լինելու հայության, նկատի ունեմ և՛ Հայաստանի, և՛ Արցախի ճակատագրի համար։ Ադրբեջանը շատ տհաճ խոսքեր կլսի իր հասցեին։ Աջակցություն կհայտնվի Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում առանց բռնության խաղաղության հասնելու ջանքերին։ Կոչեր են հնչելու Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորման բանակցություններ սկսելու վերաբերյալ։ Ես ավելի քան լավատես եմ գագաթնաժողովի արդյունքներով։
-Հայաստանի ԱԳՆ էին կանչեն Բելառուսի դեսպանին այն բանից հետո, երբ այդ երկրի արտգործնախարարին մտահոգել էր ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի Հայաստան կատարած այցը։ Ի՞նչ իրավունքով է Բելառուսը դժգոհում մեր ինքնիշխան երկրում այլ պետությունների ներկայացուցիչներին հյուրընկալելու կապակցությամբ։
–Պետք է նշեմ, որ սա աննախադեպ արարք է Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարության կողմից անկախ Հայաստանի ողջ պատմության ընթացքում։ Բելառուսի բռնապետական ռեժիմի արտաքին գործերի նախարար Վլադիմիր Մակեյի լկտի և անամոթ հայտարարությունը՝ Նենսի Փելոսիի Հայաստան այցի վերաբերյալ, զայրույթ է առաջացրել ողջ հայ հասարակության մեջ և ողջ հայությունը սպասում էր պաշտոնական իշխանությունների արձագանքին Մոսկվայի լաքեյների հայտարարություններին։ Ակնհայտ է, որ առանց Մոսկվայի հավանության այս լաքեյն իրեն նման ցինիզմ թույլ չէր տա։ Իշխանությունների արձագանքը փայլուն էր. Բելառուսի դեսպան Ալեքսանդր Կոնյուկին հանձնարարվել է իմանալ, թե ինչպես պետք է ղեկավարի իրեն նախարարը։ Ասեմ ավելին, Բելառուսի դեսպանի հրավերը արտգործնախարարություն ուղղորդված գործողություն էր նաև Ռուսաստանի նկատմամբ։ Հայաստանը կարմիր քարտ ցույց տվեց և՛ Բելառուսին, և՛ Ռուսաստանին։ Հաջորդը լինելու է աքսորը մեր հողից. ես գոհ եմ Հայաստանի իշխանությունների նման սթափվելուց, բայց ավելի շատ գոհ եմ ողջ ռուսաստանցի հայերի ջերմ ընդունելությունից, որոնք փախչում են իրենց երկրի բռնակալ ռեժիմից և խաղաղ ապաստան են փնտրում Հայաստանում։
