«Հելսինկյան նախաձեռնություն 92» Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը
-Պարոն Օհանջանյան, Հայաստան է ժամանում ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսին։ Սա աննախադեպ այց է՝ հաշվի առնելով նաև հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած ագրեսիան Ադրբեջանի կողմից։ Ինչպե՞ս եք գնահատում ընձեռնված այսպիսի հնարավորությունը, ի՞նչ նշանակություն կունանա այս այցը։
–Նենսի Փելոսիի այցն ինչ-որ առումով աննախադեպ է։ Նախևառաջ, Հայաստանի անկախության հռչակումից ի վեր սա ԱՄՆ իշխանությունների երրորդ աստիճանի ներկայացուցչի առաջին բարձրաստիճան այցն է, և միայն այս փաստը պատմական է դարձնում Փելոսիի այցը. երկրորդ, Նենսի Փելոսին այն քիչ հետևողական գաղափարախոսներից է, ով աջակցում է Հայաստանին ժողովրդավարական պետության կայացման գործում: Բացի այդ, տիկին խոսնակը մտահոգված է նոյեմբերին կայանալիք համապետական ընտրություններով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի և Սենատի համար: ԱՄՆ-ի աջակցությունն Ուկրաինային նվազեցրել է տնտեսական աճը և խթանել գնաճը՝ առաջացնելով սովորական ամերիկացիների դժգոհությունը Բայդենի վարչակազմի ղեկավարությունից: Իսկ տիկին խոսնակի այցը պետք է արթնացնի հայ ընտրողների համակրանքը, որոնց ձայները չափազանց կարևոր են հանրապետականների նկատմամբ հաղթանակի համար։ Այսպիսով, Փելոսիի այցը նպատակ ունի նաև բարձրացնել Դեմոկրատական կուսակցության հեղինակությունը ընտրություններից առաջ։ Եվ երրորդ; այս այցը տեղի է ունենում ինքնիշխան Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի պահին՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի և մի շարք երկրների միանշանակ աջակցությամբ։ Այս աստիճանի այցը հստակ ցույց է տալիս, որ Միացյալ Նահանգները, որպես ամբողջ աշխարհում արդարության հոմանիշ, կանգնած է այն երկրի կողքին, որը ենթարկվել է արյունալի ագրեսիայի՝ փոխելու Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններն ու տարածքային ամբողջականությունը։ Այս բոլոր կետերը չափազանց կարևոր են ԱՄՆ Կոնգրեսի նախագահի այցի նշանակության վերլուծության և գնահատման համար։ Այս այցն ազդակ է Հայաստանի բոլոր չարագործներին և առաջին հերթին Ռուսաստանին, որ Հայաստանը միայնակ չէ, և ԱՄՆ-ն կանի ամեն հնարավորը Հայաստանի արժանի գոյության համար։
-Նենսի Փելոսին Արցախ չի այցելելու, բայց Հայաստանում գտնվող Արցախի խորհրդարանականները կարո՞ղ են օգտվել իրավիճակից ու խնդրել հանդիպում նրա հետ։ Կարո՞ղ են պահանջել, որ Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահ Ռիքերը հաջորդ անգամ ոչ թե Երևան այցելի, այլ Ստեփանակերտ։ Կարո՞ղ են Բաքվի հետ երկխոսության համար միջազգային երաշխիքներ պահանջել։
-Չեմ կարծում, որ տիկին խոսնակը ցանկություն կհայտնի հանդիպել Արցախի խորհրդարանականների հետ։ Նրա կողմից նման քայլը հավասարազոր կլինի ԱՄՆ օրենսդիր մարմնի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախության ճանաչմանը։ Այլ բան, եթե Հայաստանում գտնվող Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավորները ՀՀ ղեկավարության միջոցով տիկին խոսնակին ուղերձ փոխանցեն, որում ներառված կլինեն բոլոր կետերը, որոնք վերաբերում են մեր ժողովրդին և, առաջին հերթին, միջազգային հսկողության տակ Արցախի քաղաքացիների ֆիզիկական անվտանգության ապահովմանը, Արցախի ապագան որոշելու համար բանակցություններ սկսելուն, Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքական և պետական կարգավիճակը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում որոշելուն. Եվ այս համատեքստում կարող ենք պահանջել Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահի ժամանումը Արցախ։
-Վերջին օրերին ակնհայտ է իշխող ուժի դժգոհությունը Ռուսաստանից, ՀԱՊԿ-ից։ Դա է վկայում Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի, ԱԺ նախագահի հայտարարությունները։ Արդյոք իշխանությունը մտածում է ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու մասին և դրա համար հիմքեր ստեղծում։
–Ձեր հարցից կառանձնացնեի Ռուսաստանի և ՀԱՊԿ-ի նկատմամբ վերաբերմունքը Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարություններում, ով իրողությունների ճիշտ ընկալմամբ և իր ինտելեկտով էապես տարբերվում է իշխանության հիերարխիայի իր մյուս գործընկերներից։ Կարծում եմ՝ Հայաստանի իշխանություններն ակնհայտորեն բախվեցին Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Ռուսաստանի համակարգված ռազմական սադրանքի։ Եվ ՀԱՊԿ բոլոր երկրները, փաստորեն, Հայաստանին և Ադրբեջանին ուղղված իրենց չեզոք կոչերով՝ դադարեցնել ռազմական գործողությունները և խաղաղ ճանապարհով լուծել ծագած տարաձայնությունները, փաստացի թաղեցին այս կազմակերպությանը՝ Վլադիմիր Պուտինի կցորդին, որի իշխանությունը ամենաբարձր սպառնալիքն է Հայաստանի՝ որպես պետություն գոյության համար։ Եվ հետևաբար, և՛ Հայաստանի իշխանությունը, և՛ ընդդիմությունը, և՛ ողջ ժողովուրդը պետք է վճռական «ոչ» ասեն Հայաստանի տարածքում ռուսական ռազմաբազաների առկայությանը, Հայաստանը պետք է դուրս գա ոչ միայն ՀԱՊԿ-ից, այլև բոլոր միջկառավարական կառույցներից, որոնցում գտնվում է Ռուսաստանը և գերիշխող դեր խաղում. Հայաստանը պետք է հետ կանչի իր դեսպանին Ռուսաստանում խորհրդակցությունների համար և չուղարկի նրան, քանի դեռ Ռուսաստանը պաշտոնապես ներողություն չի խնդրել Ադրբեջանի կողմից ագրեսիա հրահրելու համար։ Այնպես որ, ոչ ոք չի կասկածում ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու հարցում, դա ժամանակի հարց է։
Ինչքանո՞վ եք ճիշտ ու արդյունավետ համարում պատերազմական իրավիճակում գտնվող երկրում ցույցերի անցկացումը։ Դա ինչքանով ե պետությանն օգնում այս դժվար իրավիճակում։ Ինչպե՞ս եք գնահատում առկա մթնոլորտը։
–Հանրահավաքներն ու ցույցերը չափազանց կարևոր են, դրանք ստիպում են իշխանություններին փոխել իրենց կարծիքը, հատկապես այնպիսի ապազգային, ոչ պրոֆեսիոնալ իշխանության, ինչպիսին որ Հայաստանում է։ Բայց ընդդիմությունն ու ժողովուրդը պետք է հստակ տեսնեն իրենց գործողությունների նպատակները։ Իսկ եթե ընդդիմությունից մեկը հասնի խոսափողին ու գոռա, որ վարչապետը դավաճան է, պետք է հեռանա,ի՞նչ է փոխվում դրանից հետո։ Բացարձակ ոչինչ։ Ազգային զգացմունքների վերելքը փոխարինվում է ևս մեկ հիասթափությամբ, որ ոչ իշխանությունները, ոչ ընդդիմությունը, ոչ էլ ժողովուրդը գիտակցում են իրական մարտահրավերները և իրենց նման պահվածքով երկիրը մահվան են մղում։ Փառք Աստծո, եղան լավ տղաներ, ովքեր 2020 թվականից ի վեր առաջին անգամ թշնամու ատամներին հարվածեցին․ դա եղավ Ջերմուկում. Եվ մի վախեցեք թշնամուց. մեկ հաղթանակը կստիպի թշնամուն փախչել առանց հետ նայելու: Ե՛վ իշխանությունները, և՛ ժողովուրդը պետք է իմանան, որ մենք կարող ենք հույս դնել միայն և միայն մեր ուժերի վրա, և այդ ժամանակ մենք կհաղթենք։