44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանում անհետ կորած է 303 անձ. սա Կարմիր խաչի տվյալներն են: Քննչական կոմիտեում այլ տվյալներ են՝ 291: Արտառոց է այն փաստը, որ Նիկոլ Փաշինյանն ավելի վաղ խոսել էր այս մասին ու նշել՝ 217 անհետ կորածի մասին: Հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս կարելի է բացատրել թվային այս անհամապատասխանությունը։ «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում «Իրավական ուղի» ՀԿ-ի համահիմնադիր, ՄԻԵԴ-ում հայ գերիների շահերը ներկայացնող փաստաբան Սիրանուշ Սահակյանն ասաց, որ սա աշխատանքների թերացումների և ոչ պրոֆեսիոնալ համակարգման արդյունք է, որը սուբյեկտիվ գործոն է և կառավարման որոշ մոդելների պարագայում կարելի է բացառել՝ համարելով մեթոդաբանական խնդիր։ Մեթոդաբանական առումով «Կարմիր խաչ»-ի և պետական մարմինների թվերի տարբերությունը կարելի է վերլուծել ու բացատրություն տալ, սակայն այն, որ պետական մարմիններն ու պաշտոնական անձինք՝ հիմնվելով նույն աղբյուրի վրա տարաբնույթ թվեր են հրապարակում՝ սա բացառապես վատ և փնթի աշխատանքի հետևանք է։ «Կարմիր խաչ»-ը անհետ կորած որակելու համար՝ օգտագործում է այլ չափանիշներ, քան քննչական մարմինները։ Օրինակ՝ հնարավոր է կա ԴՆԹ նույնականացում, որն ընտանիքի անդամների կողմից վիճարկելի է ու նրանք չեն ընդունում կամ ունենում են դա բացառող օբյեկտիվ տվյալներ ու այս պայմաններում՝ «Կարմի խաչ»-ը այդ մարդկանց համարելու է անհետ կորած և շարունակելու է որոնողական աշխատանքները։ Փաստաբանը վստահ է, որ ՀՀ քննչական մարմինների տեսանկյունից այդ անձինք այլևս չեն դասակարգվելու անհետ կորած, այլ համարվելու են՝ զոհված։ Այսինքն՝ «Կարիմի խաչ»-ի և ՀՀ պետական մարմինների թվային անհամապատասխանությունը կարող է մեթոդաբանական լինել, իսկ առանձին պետական մարմիններինը՝ չկոորդինացված և ոչ հետևողական աշխատանքի արդյունք։
Խնդիրը շատ պարզ է, նախ ենթակառուցվածքներն ու հզոր ինստիտուները ՀՀ-ում կայացած չեն։ Այս պայմաններում մեծ է լիդերի՝ կառավարողի դերը, և մեր տարաբնույթ պետական մարմինները, հանրային ինստիտուտները՝ չունեն պրոֆեսիոնալ լիդերներ, որոնց կարող են ընտրել համապատասխան որակներին համապատասխան կերպով, այդ իսկ պատճառով էլ հաճախ բացակայում է կարևորագաույն որակներից, օրինակ՝ բարեվարքությունը, դա էլ գալիս է՝ թիմակիցներին վստահելու արատավոր պրակտիկայից։ Ցավոք, հաճախ, նման պայմաններում կառավարումը ստանձնած անձինք ձախողում են։ «Կարծում եմ՝ այս վիճակը շարունակվելու է այնքան ժամանակ, քանի դեռ ժողովուրդն այս ամենին հանդուրժողականորեն է մոտենում, սակայն պետք է հասկանալ, որ, այնուամենայնիվ, վատ կառավարումը ունենալու է իր հետևանքները, որը, ցավոք, քաղաքացիները սկսում են զգալ՝ իրենց գրպանի, մաշկի և ընտանիքի վրա։ Այս պրոցեսները կարող են հանգեցնել նոր իշխանության ձևավորման, ամեն բան կախված է հասարակութունից, սակայն, փաստ է, որ վատ կառավարումը անհետևանք չի մնա։ Դժվար թե, բնական ճանապարհով իշխանությունը գիտակցի բացերն ու քայլեր ձեռնարկի, այդ իսկ պատճառով այլ զարգացումների ճանապարհով են առկա խնդիրներն իրենց լուծումները ստանալու»,- նշում է Սահակյանը։
Սա բարդ լուծվող և շարունակական խնդիր է, որ դեռ երկար ժամանակ է պահանջելու՝ լուծումներ ստանալու համար։ Կարծում ենք միջազգային դատական ատյանների ջանքերով հնարավոր կլինի հասնել արդարության։ Առնվազն ֆորմալ տեսանկյունից կլինեն դատական ակտեր, որոնք կարձանագրեն զոհվածների, անհետ կորածների ընտանիքների նկատմամբ իրավունքների խախտումները և որոշակի բավարարում կտան նրանց բարոյական և նյութական վնասների համար։ Ինչ վերաբերում է ազգային իշխանությունների գործելակերպին՝ թե՛ հայաստանյան, թե՛ ադրբեջանական՝ չկան մեծ սպասելիքներ։ Առնվազ մի քանի տարվա տեղաշարժով՝ դրական տեղաշարժեր կրկին չեն լինի։
