«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է իրանագետ, ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ Էմմա Բեգիջանյանը:
-Տիկին Բեգիջանյան, Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Նասեր Կանանի Չաֆին ասել է, որ իր երկիրը սկսել է միջուկային գործարքի վերաբերյալ ամերիկյան առաջարկների մանրամասն քննարկումը։ Չորեքշաբթի երեկոյան իրանական կողմը պատասխան է ստացել ԱՄՆ կառավարությունից ԵՄ համակարգողի միջոցով: Ինչպե՞ս եք գնահատում Իրանի արձագանքը։
–Քանի որ երկու կողմն էլ խիստ շահագրգիռ են հարաբերությունների վերականգնման հարցում, միևնույն ժամանակ խնդիր ունեն ներքին առումով․ ԱՄՆ-ում նոյեմբերի 8-ին միջանկյալ ընտրությունների հարցը շատ կարևոր է, Իրանին բոլոր դեպքերում պետք է համոզեն, որպեսզի իրանական լոբբնինգ անողները ԱՄՆ-ում նոյեմբերին հակաքարոզ չանեն ի վնաս դեմոկրատներին։ Դրա համար հիմա, հաշվի առնելով այս հանգամանքը, ավելի ուշադիր են։ Իրանում էլ ինչպես միշտ, ավելի ծայրահեղ պահպանողականները դեմ են, ամեն ինչ ուզում են անեն, որ չհաջողվի։ Այդուհանդերձ, քանի որ երկուսի շահերից է բխում, երկուստեք շահագրգիռ են դրա վերականգնմանը, կարծում եմ, այդ հարաբերությունները վերականգնվելու են, որովհետև նախ Արևմուտքի տեսանկյունից, հենց Եվրոպան բազմիցս միջնորդել է, որպեսզի Իրանի էներգակիրները կարողանան ինչ-որ չափով փոխարինել ռուսականին։ Մյուս կողմից, Իրանը տնտեսական ծանր վիճակում է, և բոլոր դեպքերում դա որոշ չափով կնպաստի տնտեսության վերականգնմանը։
-Ըստ էության՝ եթե գործարքը հաջողվի, ԱՄՆ-ի կողմից մի շարք պատժամիջոցներ կվերացվեն։ ԱՄՆ-ն պնդում է, որ եթե գործարքը հաջողվի, մի շարք պատժամիջոցներ կվերացվեն, բայց Իրանը պետք է դադարեցնի միջուկային ծրագիրը։
–Այն պատժամիջոցները, որոնք նախատեսվել էին 2015 թավականի համաձայնագրով, դրանք կվերացվեն, բայց կան պատժամիջոցներ, որոնք այնպիսի բարդ մեխանմիզմներով են կիրառվել, որ ի զորու չեն անմիջապես ու հեշտությամբ դրանց վերացնել։ Բայց հատկապես Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի վրա ճնշումը կթուլանա, քանի որ սա չի մտնում նախկին սահմանափակումների մեջ։ Ավելին, Իրանի պաշտոնական աղբյուրները նշեցին, որ այդ հարցը օրակարգից պետք է դուրս բերվի։
-Ըստ էության՝ Իրանը այս անգամ ռուբիկոնն անցել է և ընդառա՞ջ գնացել ԱՄՆ պայմաններին։
–Երկուստեք։ Գուցե Իրանը շատ ավելի խիստ դիրքորոշում ուներ, հիմա մեղմացրել է դիրքորոշումը, քանի որ շահագրգիռ է հարաբերությունների վերակագնմամբ։ Գուցե կան բաներ, որոնք չեն բարձրաձայնվում, բայց միանշանակ է, որ երկուստեք շահագրգռվածությամբ է պայմանավորված։
Եթե պատժամիջոցները թուլանան, Իրանը տնտեսական ճգնաժամը կթուլանա, նավթի, գազի արտահանում և այլն։ Բացի այդ, Իրանն այսօր կարիք ունի նոր տեխնոլոգիաների գազի, նավթի արտադրության առոևւոմվ, քանի որ արդեն վնասվել են և փոփոխության կարիք կա։ Իրանին բոլոր դեպքերում տնտեսապես շատ ձեռնտու է։ Էլ չեմ ասում, որ այս դեպքում Իրանն այլևս միանշանակ Արևելքի գիրկը չի ընկնում։ Իրանում կան ուժեր, որոնք ծայրահեղ պահպանողական են և կցանկանային մնար։ Իրանի իշխանությունները թեև պահպանողական են, բոլոր դեպքերում ձգտում է ոչ արևմտյան, ոչ արևելյան արտաքին քաղաքականություն, որ կարողանան բոլորի հետ հավասարակշիռ հարաբերություններ ունենա։ Պետք է սակայն մի փոքր վերապահումներով մոտենալ, քանի որ ակնհայտ դեպի Արևմուտք է գնում, սակայն հիմա կանգ է առել, քանի որ հանգել է այն եզրակացության, որ ավելի ճիշտ է հենց այն քաղաքականությունը, որը ի սկզբանե Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը որդեգրել է։
Կարծում եմ՝ շատ արագ կվերացվեն պատժամիջոցները, քանի որ երկուստեք կան շահեր և շահագրգռություններ։ Արդեն իսկ որոշ բաներ բանկային համակարգում Իրանին թույլ են տալիս, սա նշանակում է, որ գոնե 90 տոկոսով հաստատ է, եթե ինչ-որ բան չլինի, քանի որ Իսրայելն ամեն ինչ կանի, որ չլինի։ Դրա համար չեմ նշում 100 տոկոսով։
