Հայ-իրանական սահմանին ռուսական սահմանապահ ծառայության ակտիվացումն ու նոր հենակետերի տեղադրումը՝ այն էլ սահմանից անհամեմատ ավելի խորք ընկած հատվածներում, շարունակում է մնալ վերլուծաբանների ու առհասարակ՝ հասարակության ուշադրության կենտրոնում։ Հիշեցնեմ, որ օրերս պարզաբանում էր տարածել Հայաստանում ՌԴ սահմանապահների վարչությունը, որը պահպանում է՝ այդ թվում նաև հայ-իրանական սահմանը։ Դրանում ասվում էր, որ ռուս սահմանապահները ինտենսիվացել են հայ-իրանական սահմանին, իբրև պայքարելու թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության դեմ և կանխելու ահաբեկիչների ներթափանցումը ՀՀ տարածք՝ Իրանի միջոցով։ Սակայն այս պատճառաբանությունները, կարծես թե այդքան էլ համոզիչ չէ հայաստանյան հանրության մի զգալի մասի համար:
Կան բազմաթիվ կարծիքներ, թե հայ-իրանական սահմանից Հայաստանի խորք տեղափոխվելով ու մի քանի նոր՝ մոդուլային կայաններ տեղադրելով արդեն Ագարակի հատվածում ռուսները հող են նախապատրաստում միջանցքի բացման համար, ասել է, թե նախանշում են թուրք-ադրբեջանական միջանցքի տարածքը։ Սակայն արդյոք սա բացառապես միջանցքի հետ առնչվող տեղաշարժեր են, թե ուղղակիորեն փոխկապակցված են նաև աշխարհաքաղաքական շարժերի հետ։
Հիշեցնեմ, որ ռուս սահմանապահների ծառայության ինտենսիվացումը տեղի է ունենում այն բանից հետո, երբ հուլիսի 25-ին Երևան, իսկ հետո նաև Բաքու հեռախոսազրույցներից հետո, ԱՄՆ պետքարտուղարի մակարդակով առաջին անգամ բարձրաձայնվում է, որ ԱՄՆ-ն ունի հաղորդուղիների ապաշրջափակումը դյուրացնող առաջարկ և պատրաստ է օգնել այդ հարցում:
Ուշագրավն այն է, որ ըստ պետքարտուղարության հաղորդագրության, այդ մասին Բլինքենը հայտնել է անձամբ Ալիևին: Հետո Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Լին Թրեյսին պարզաբանում է իրավիճակն՝ ասելով, որ խոսքը տեխնիկական աջակցության մասին է: Այլ մանրամասնություններ ԱՄՆ դեսպանը չի հայտնում։ Եվ այս ամենը զուգորդվում է հայ-իրանական սահմանին ռուս խաղաղապահների հավելայալ գործառույղներ ստանձնելու գործողություններով։
Եվ եթե հայտնի դառնա, թե ինչ են ռուս-ուկրաինական պատերազմի մեկնարկից ի վեր իրենց առաջին հեռախոսազրույցում քննարկել Լավրովն ու Բլինքնենը, պարզվի, արդյո՞ք այդ քննարկումներում տեղ է գտել նաև Հարավային Կովկասն ու մասնավորապես՝ հայ-իրանական սահմանը, ապա հնարավոր կդառնա գոնե որոշ ենթադրություններ անել։ Չի կարելի բացառել, որ ԱՄՆ-Իրան միջուկային համաձայնագրի հավանական կնքման կոնտեքստում է, որ հայ-իրանական սահմանը կարող է ձեռք բերել հավելյալ արժեք, քանի որ թեկուզ Իրանի համար ամենակարճն է ՀՀ հետ սահմանը, սակայն ունի ռազմավարական նշանակություն։