Նիդերլադնական Follow the money նախագիծը, որը եվրոպական խոշորագույն հակակոռուպցիոն հետաքննական հարթակներից է ծավալուն հոդված է հրապարակել Եվրամիության և Ադրբեջանի միջև կնքված գազային գործարքի վերաբերյալ այն վերնագրելով «ԵՄ-ն և իր «գործընկեր» Ադրբեջանը. Սկզբից գազը, բարոյականությունը հետո»։
Հոդվածը խստորեն քննադատում է Եվրոպական միության նոր գործարքը ԵՄ և Արբեջանի միջև։
Ըստ հոդվածի նախկինում Եվրոպա ներկրվող բնական գազի գրեթե կեսը ներկրվում էր Ռուսաստանից, սակայն Ղրիմի բռնակցումից հետո, Եվրամիությունը սկսեց փնտրել բնական գազի ԵՄ ներկրման այլ ուղիներ։ Արդյունքում, ԵՄ-ն փորձում է օգտվել Հարավային գազային միջանցքից (SGC), որն անցնում է Կենտրոնական և Արևելյան Ասիայի բազմաթիվ երկրների միջով, ներառյալ Ադրբեջանի՝ երկիր, որը հայտնի է իր ագրեսիվ քաղաքականությամբ:
Սակայն Ադրբեջանից կախվածությունը աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից նույնպես ամենաապահով տարբերակը չէ։ «Ադրբեջանից կախվածության աճը նշանակում է մեծացնել կախվածությունը մի երթուղուց, որը կարող է արգելափակվել Ռուսաստանի կողմից, քանի որ այն մոտ է տարածաշրջանին, որտեղ Ռուսաստանն ունի բավականին ուժեղ ռազմավարական ներկայություն», – ասում է Հաագայի Ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի էներգետիկ գիտաշխատող Լյուսիա վան Գյունսը:
Ադրբեջանական գազի հիմնական մասը գալիս է Կասպից ծովի տակ գտնվող «Շահ Դենիզ-II» հանքավայրից, որի բաժնետերերի թվում են՝ Ադրբեջանի, Իրանի և Թուրքիայի կառավարությունները: Մեկ այլ բաժնետեր «Լուկօյլ»-ն է՝ Ռուսաստանի նավթագազային երկրորդ ընկերությունը, վերջինիս է պատկանում գազի հանքավայրի մեկ հինգերորդը: «Լուկօյլ»-ը միչև վերջերս ղեկավարում էր ադրբեջանա-ռուսական օլիգարխ Վագիտ Ալեքպերովը։ Ռուսական նավթային հսկան ընդլայնել է իր դիրքերը Կասպից ծովում, այս տարվա սկզբին գնելով մալայզիական Petronas նավթային ընկերության բաժնետոմսերը, մոտ 1,5 մլրդ եվրով։ Ի սկզբանե Lukoil-ը ցանկանում էր ձեռք բերել գազի հանքավայրում էլ ավելի մեծ մասնաբաժին, սակայն Ադրբեջանի իշխանությունները և բրիտանական BP նավթային խումբը միջամտեցին, քանի որ չէին ցանկանում կորցնել գազի հանքավայրում իրենց 51 տոկոս բաժնետոմսերը:
Այնպիսի կազմակերպությունները, ինչպիսիք են Human Rights Watch-ը և Transparency International-ը, քննադատում են գործարքը Ադրբեջանի կառավարության հեղինակության պատճառով: Երկիրը պարբերաբար վարկաբեկվում էր լայնածավալ կոռուպցիայի, փողերի լվացման և լրագրողների ու քաղաքական հակառակորդների ահաբեկման մեղադրանքներով։ Ադրբեջանն օգտագործում է նավթն ու գազը՝ ԵՄ-ին լռեցնելու օրենքի գերակայության հետ կապված հարցերում: Տարբեր հասարակական կազմակերպությունները քննադատել են գործարքը կաշառակերության սկանդալի պատճառով, որը հայտնի է որպես «ադրբեջանական լվացքատուն», որի արդյունքում տասնյակ եվրոպացի քաղաքական գործիչներ կաշառվել են՝ Ադրբեջանում տեղի ունեցողի վրա աչք փակելու համար. Ադրբեջանի կառավարությունը միշտ կտրականապես հերքել է իր մասնակցությունն այս հարցում, սակայն Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլը, այնուամենայնիվ, Twitter-ում պնդում է, որ երկրի ձեռք բերած «վստահելի» իմիջը «եվրոպական քաղաքական գործիչների ազդեցության գնման» արդյունք է։
Հոդվածում տարբեր մանրամսներ են ներկայացվում Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից կոռուպցիոն գործարքներին, ազատ մամուլը ոչնչացնելու ըննդիմախոսներին հետապնդելու, ընտրություններրը կեղծելու և այլակարծությունը ճնշելու վերաբերյալ։
Հրապարակումը եզրափակվում է Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահին ուղղված քննարդատությամբ, որն նշում է որ ֆոն դեռ Լեյենի այցելությունը Բաքու և ավտորիտար ղեկավարի հետ ձեռքսեղմումը սխալ ուղերձ է հանդիսանում՝ վկայելով, որ Եվորպական հանձնաժողովը գիտակցում է իրավիճակի զգայունությունը և աշխարհաքաղաքական հետևանքները։ Եվրոպական հանձնաժողովը չի արձագանքել մեկնաբանությունների խնդրանքին։
