«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Արմեն Բաղդասարյանը
Պարոն Բաղդասարյան, ՔՊ-ն ԱԺ փոխնախագահի պաշտոնից հեռացրեց Իշխան Սաղաթելյանին և տնտեսական հարցերի հանձնաժողովի պաշտոնից Վահե Հակոբյանին: Դրանից հետո ընդդիմադիր մյուս պատգամավորներն ինքնակամ հրաժարվեցին փոխնախագահների իրենց պաշտոններից: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս գործընթացը:
Ես չեմ կարծում, թե այս գործընթացը որևէ էական ազդեցություն կունենա Հայաստանի ներքաղաքական պրոցեսների վրա, որովհետև խորհրդարանը Հայաստանում ձևական կառույցի է վերածվել, երկրորդական, երրորդական նշանակություն ունի: Այսպես, թե այնպես, քաղաքական իրադարձությունները խորհրդարանում չէին ընթանում, ԱԺ-ն օգտագործվում էր ընդամենը որպես քարոզչական հարթակ, բայց քանի որ ընդդիմությունը բավականաչափ այլ քարոզչական հարթակներ ունի, չեմ կարծում, թե դրանով ընդդիմության դիրքերը կթուլանան: Ավելի շուտ դա կթուլացնի իշխանությունների դիրքերը, որովհետև խնդիր կա ամբողջ աշխարհին ներկայանալու որպես ժողովրդավարական երկիր, և չեմ կարծում, որ բոլոր պաշտոնները իշխող ուժի կողմից ղեկավարելը կբարձրացնի Հայաստանի միջազգային հեղինակությունը:
Ընդդիմությունը հայտարարում է, որ «Դիմադրության» շարժումը չի մարել, աշնանն ավելի թեժ է լինելու: Այս հայտարարություններով որքանո՞վ աղերս ունեն իրականության ետ:
Ես չգիտեմ՝ աշնանն ավելի թեժ կլինի, թե ոչ, ամեն դեպքում ես չեմ կարծում, թե մարել է պայքարը, որովհետև այն պատճառները, որոնք հանգեցրել են այդ պայքարին, չեն վերացել: Հակառակը, խնդիրներն ավելի են խորանում, առաջին հերթին արտաքին մարտահրավերները, Արցախի հետ կապված մարտահրավերները: Այդ բոլոր խնդիրները կան, հետևաբար, հենց այնպես քաղաքական լարվածությունը մարել չի կարող: Այլ հարց է՝ գործող ընդդիմությունը կկարողանա՞ արդյոք իր հետևից տանել հասարակության դժգոհ մասին, թե ոչ: Բայց էլի եմ ասում՝ ներքաղաքական լարվածության պատճառները կան և գնալով խորանում են:
Իշխանությունները կետ առ կետ նշեցին ընդդիմադիր գործիչներին պաշտոնազրկելու պատճառները, այդ թվում նշելով, որ յդ անձինք չեն տիրապետում իրենց աշխատանքի, կոմպետենտ չեն: Ձեր կարծիքով՝ իշխող խմբակցությունն այս հարցում ի՞նչ քաղաքականություն է որդեգրել:
Եթե կոմպետենտության չափորոշիչով նայենք, ապա ՔՊ խմբակցության 90 տոկոսը պետք է խորհրդարանում գործ չունենար: Այնպես ոչ, չեմ կարծում, թե խնդիրը կոմպետենտությունն է: Խնդիրն այն է, որ իշխանությունները ձգտում են ընդդիմությանը հնարավորինս չեզոքացնել բլոր լծակներից, այդ թվում քարոզչական: Այսինքն խնդիրը ընդամենը ընդդիմության դիրքերն ավելի թուլացնելն է: Բայց ես չեմ կարծում, թե այդ ամենը էական ազդեցություն կունենա, որովհետև ընդդիմությունը բավարար քարոզչական լծակներ ունի: Ավելին, այդ պաշտոններից հրաժարվելով ընդդիմությունը հասարակությանը ցույց է տալիս, որ իրենք պաշտոնների համար չեն պայքարում: Այ, եթե նաև կոնկրետ ծրագիր ներկայացնեն, թե հանուն ինչի են պայքարում, այսինքն եթե կոնկրետ ծրագիր ներկայացնեն Հայաստանն այս վիճակից դուրս բերելու առումով, կարծում եմ՝ այդ պաշտոններից հրաժարվելու քայլը դրական էֆեկտ կունենա վարկանիշի առումով և իսկապես կարող է ընդդիմության նկատմամբ հանրության վստահությունը փոքր ինչ ավելի մեծացնի:
Արթուր Վանեցյանը վայր դրեց մանդատը և կա կարծիք, որ ընդդիմադիր բոլոր պատգամավորները, որոնք չեն վերադառնում խորհրդարան, պետք է վայր դնեն մանդատները: Դուք ինչ եք կարծում այս առումով:
Եթե մանդատները վայր դնելը կհանգեցնի խորհրդարանական ճգնաժամի, որն ինքնաբերաբար կենթադրի արտահերթ ընտրություններ, այդ դեպքում դա իմաստ և լուրջ հետևանք կունենա: Իսկ եթե դա չկա, որևէ էական նշանակություն չունի՝ ընդդիմությունը ներկայացված կլինի՞ խորհրդարանում, թե չի լինի: Ավելին ասեմ, եթե վաղը Հայաստանի խորհրդարանն ընդհանրապես լուծարվի, դա Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճաճակի վրա որևէ ազդեցություն չի ունենա, որովհետև խորհրդարանը ՀՀ-ում երկրորդական, երրորդական նշանակության հիմնարկ է, որը պարզապես դակում է գործադիրի որոշումները, ոչ ավելին: Մինչդեռ խորհրդարանական հանրապետությունում այդպես չպետք է լիներ:
Իսկ ընդդիմությունը չպե՞տք է լիներ խորհրդարանում ինչ-որ չափով իշխանության համար զսպաշապիկ լինելու առումով:
Ես չեմ կարծում, թե ընդդիմության ներկայացվածությունը բավարար լծակներ տալիս է դրա համար: Առավելևս, որ իշխող մեծամասնությունն ուղղակի թմբկահարելով, որ իերքն մեծամասնություն են, ինչ ուզեն կանեն, չեզոքացնում են ցանկացած այդպիսի քայլ և անիմաստ են դարձնում ընդդիմության որևէ էֆեկտիվ գործունեություն, բացի քարոզչականից: Ընդդիմությունը կարող է ընդամենը խոսել և ոչ ավելին, որովհետև այլ լծակներ չունի: Իսկ խոսել կարելի է նաև այլ ամբիոններից՝ անտեսելով խորհրդարանը:
Իշխան Սաղաթելյանին և Վահե հակոբյանին պաշտոնազրկելուց հետո տեսակետներ են հնչում, որ Հայաստանում քաղաքական բազմակարծությունը էական նահանջ արձանագրեց: Կիսո՞ւմ եք այս տեսակետը, և որքանով է իշխանություններին հաջողվում ճնշում գործադրել ընդդիմադիրների վրա:
Ես չեմ կարծում, թե դա նրանց հաջողվում է: Այստեղ խնդիրն ուրիշ է. խնդիրը ոչ թե բազմակարծության պակասն է, այլ ասելիքի պակասն է, որովհետև իրար նկատմամբ առավելապես հնչում են ամենակոշտ մեղադրանքներ, հայհոյանքներ, մինչդեռ նորմալ երկրում ընդդիմությունը պետք է փաստարկներ ներկայացնի, ներկայանցի այլընտրանքային ծրագրեր, նախագծեր, գաղափարներ: Այդ դեպքում մենք կարող էինք խոսել բազմակարծության մասին: Մենք բազում կարծխիքներ չենք տեսնում, մենք տեսնում ենք փոխադարձ վիրավորանքներ, հայհոյանքներ և ասելիքի բացակայություն: Սա է խնդիրը, ոչ թե բազմակարծության պակասը, որովհետև հակառակը, Հայաստանում ով ինչքան ուզում, ով ինչքան կարողանում, ասում է:
Կարո՞ղ ենք ասել, որ գործ ունենք քաղաքական ճգնաժամի հետ, թե՞ այս գնահատականը չափազանցված է:
Քաղաքական ճգնաժամ Հայաստանում կար 44-օրյա պատերազմից անմիջապես հետո, այդ ճգնաժամը խորացել է ընտրություններից հետո, և այդ ճգնաժամը որևէ կապ չունի խորհրդարանական պաշտոնանկությունների հետ: Դա արտաքին շերտ է, իրականում կա շատ խորը ճգնաժամ, որի էությունն այն է, որ պետության համար կարևորագույն խնդիրների վերաբերյալ ոչ երկոսություն կա, ոչ ասելիք կա, ոչ էլ այլընտրանքային ծրագրեր են ներկայացվում: Խորհրդարանն էլ այն հարթակը չէ, որտեղ քաղաքական ուժերը պետք է ներկայացնեն դիրքորոշումները, լինի բանավեճ և այլն: Ճգնաժամի էությունը դա է, իսկ փոխադարձ վիրավորանքները, պաշտոններից հրաժարվելը, ընդամենը արտաքին կողմն է, որն ավելի դիտարժան է դարձնում պրոցեսը, բայց բովանդակության առումով ոչինչ չի տալիս ոչ պետությանը, ոչ հասարակությանը:
