«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քարտեզագետ և աշխարհագրագետ Ռուբեն Գալիչյանը
-Պարոն Գալիչյան, մամուլում տարածվել է, որ հայկական կողմից դեռևս 2021-ի դեկտեմբերի 25-ին տարածքային կոմունիկացիաների բացմանը միտված ադրբեջանական կողմին փաստաթուղթ է ներկայացվել, որի 8-րդ կետում հայկական կողմը պատրատսակամություն է հայտնել կառուցելու անհրաժեշտ ավտոճանապարհների այն հատվածները, որոնք կապահովեն Մինջիվան-Օրդուբադ լիարժեք կապը: Ի՞նչ է հայտնի Ձեզ այս ճանապարհի վերաբերյալ:
Օրդուբադը Նախիջևան է, Հայաստանն ինչպե՞ս կարող է հանձն առնի ճանապարհ կառուցել Նախիջևանի մեջ:
Ադրբեջանը չի ընդունում 1920 թվականից հետո եղած քարտեզները, մինչև 1920 թվականն է ընդունում որպես անկախ Ադրբեջանի սահմաններ, ըստ իր Սահմանադրության: Այսինքն 1921-ին, որ Նախիջևանը տրվեց Ադրբեջանին, դա էլ չի ընդունում: Նաև 2021-ի հուլիսին Լեռնային Ղարաբաղը հանձնվեց Ադրբեջանին, դա էլ ուրեմն պիտի չընդունի: Ադրբեջանը որոշ բաներ է հայտարարում, որոնք իր Սահմանադրությունից դուրս են, խորհրդային ժամանակաշրջանում են տեղի ունեցել: նույնը վերաբերում է անկլավներին: Իրենք ասում են՝ մենք 1918-1920 թվականի Ադրբեջանի ժառանգորդն ենք, իսկ այդ ժամանակ անկլավ գոյություն չի ունեցել: Անկլավներ չեն եղել մինչև 1934 թվականը: Թող իրենց Սահմանադրությամբ շարժվեն:
Նախկինում Մինջիվան-Օրդուբադ նախկինում գնացքի այդպիսի ճանապարհ ունեցել ենք, Հորադիզից եկել է մինչև Ջուլֆա, որն անցել է Հայաստանի տարածքով: Այն մասը, որը հիմա Հայաստանի տարածքում է, պետք է Հայաստանը նորոգի, որ մասն էլ Ադրբեջանի տարածքում է, Ադրբեջանը պետք է նորոգի, որովհետև շարքից դուրս են եկել ճանապարհները՝ այսքան տարի չգործածվելով: Սա հին ճանապարհի վերականգնումն է, որի մետաղը, ցավոք, մեր որոշ մեծարգո պետական ղեկավարներ վաճառել են Իրանին որպես հասարակ երկաթ, մինչդեռ դա հատուկ պողպատից է պատրաստված:
Մինչև հիմա պարզ չէ դարձել, թե ինչ քարտեզների հիմքով պետք է ընթանան բանակցությունները: Սա մտահոգվելու առիթ տալի՞ս է:
Այո, չգիտենք, գիտենք՝ ինչ պետք է լինի, բայց պարզ քարտեզները չենք տեսել, քանի որ ՌԴ նախագահ Պուտինը մեզ չի տվել այդ քարտեզները, որ ինքն ասում է՝ այդ քարտեզներն են կարևոր, 1920-1922 թվականների քարտեզները: Ինքը հոկտեմբերին հայտարարեց՝ մենք պետք է մասնակցենք սահմանազատման ու սահմանագծմանը, քանի որ քարտեզները միայն մեզ մոտ կա: Այսինքն մյուս քարտեզներով չենք շարժվելու, 1920-ի քարտեզներով ենք շարժվելու, իսկ այդ քարտեզները մենք չենք տեսել: Բայց մենք դրա հիման վրա պատրաստված ուրիշ քարտեզները տեսել ենք, որտեղ անկլավներ չկան, Հայաստանի տարածքում են Ալ լճերը, Արծվաշենն իր ամբողջ տարածքով և այլն: Բայց այդ քարտեզները չեն օգտագործվում սահմանազատման գործընթացում: Պուտինն ասաց, որ բանակցությունների ժամանակ այդ քարտեզը կբերենք:
Պարոն Գալիչյան, այդ քարտեզները մինչ օրս չեն հրապարակվում, կարծում եք՝ անկլավների մասով մենք լուրջ խնդիրներ կունենա՞նք:
Մենք խնդիր չպետք է ունենանք, քանի որ Ադրբեջանն ասում է՝ 1918-1920 թվականներ, իսկ այդ ժամանակ անկլավ գոյություն չուներ, վերջ: Ադրբեջանը չի կարող իր Սահմանադրությանը հակառակ շարժվել: Մեր իրավաբանները պետք է այդ կետը բռնեն, առաջ տանեն և ոչ մի զիջում չանեն Ադրբեջանին:
Այսինքն՝ կարո՞ղ ենք ասել, որ սահմանազատման գործընթացի առումով անորոշությունները պահպանվում են:
Այո, մենք պետք է ունենանք քարտեզները, որ իմանանք՝ ինչի մասին է խոսքը: Կարող է՝ իրենք քարտեզները փոխել են, հարմարացրել են Ադրբեջանի շահին, հիմա էլ բերեն, մեջտեղ հանեն, ասեն՝ սա է: Ամեն ինչ կարելի է սպասել այդ քարտեզների բացահայտումից:
Ռուսաստանում գտնվող քարտեզները, որոնց մասին ակնարկում է Պուտինը, որքանո՞վ են մեր շահերից բխում:
Եթե դրանց հիման վրա պատրաստված քարտեզները նայենք, դա Հայաստանին շատ ձեռնտու է: Որովհետև շուրջ 1500 քառակուսի կիլոմետր Ադրբեջանը պետք է հետ վերադարձնի Հայաստանին: Դրա համար ես խիստ կասկածում եմ, որ պարոն Պուտինը հանի այդ տեսքով քարտեզները, քանի որ նա չի ուզի Ադրբեջանի խաթրին կպնել:
