«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է հրապարակախոս, հասարակական–քաղաքական գործիչ Վահրամ Աթանեսյանը
– Պարոն Աթանեսյան, ընդդիմությունը հավաքեց վրաները Ֆրանսիայի հրապարակից: Նրանք Արցախի փրկության պայքար էին ծավալում: Ինչո՞ւ չհաջողվեց այդ օրակարգի շուրջ համախմբել հանրությանը, Արցախի թեման չէր հետաքրքրո՞ւմ, թե կար այլ պատճառ:
-Ընդդիմության հանրահավաքների բուն նպատակը բացահայտեց ՀՅԴ-ական պատգամավոր Արմեն Ռուստամյանը՝A1+-ի հարցազրույցում հայտարարելով, որ երկրորդ նախագահը «վերադառնում է փոխված, իմաստնացած»: Մեկ տարի առաջ արտահերթ ընտրություններ էին։ Հայաստանում, ըստ էության, ոչինչ էականորեն չի փոխվել, որպեսզի երկրորդ նախագահի վերադարձի շուրջ ավելի լայն կոնսոլիդացիա լինի, քան հաջողվել էր 2021թվականին։
– Պարոն Աթանեսյան, օրերս խորհրդարանում Փաշինյանը հայտարարեց, որ ցանկացած կարգավիճակ, որը երաշխավորում է ԼՂ հայության անվտանգությունը, պիտի լուծում համարվի: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունը:
-Որպես հայ մարդ, բնականաբար, այդ ձևակերպումը չեմ ողջունում, բայց քաղաքականությունը հնարավորի արվեստ է։ Փաշինյանը, եթե ճիշտ եմ հիշում, ինքն է խոստովանել, որ իրեն պետք է մեղադրել «հողեր չհանձնելու» համար։ Բայց անընդմեջ վերադարձն անցյալին ոչինչ չի տալիս։ Ունենք իրավիճակ, երբ Ադրբեջանը մերժում է ԼՂ խնդրի գոյությունն իսկ։ Բայց ես կարծում եմ, որ դիսկուրսի ծանրության մի զգալի բաժին Ստեփանակերտը պետք է վերցնի՝ հիմնավորելու, թե Արցախն ինչու չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում։ Արցախում, ցավոք, պահանջներ ներկայացնում են ոչ թե և ոչ այնքան Ադրբեջանին, զինադադարի համաձայնության կողմ Ռուսաստանին, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ մյուս երկու երկրների՝ ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի առաջնորդներին, այլ՝ Նիկոլ Փաշինյանին։ Արտաքին ուղղությամբ Ստեփանակերտի ձեռնարկումները, ցավոք, մնում են նույն «ծիրին մեջ»՝ Սփյուռքի հետ շփումների մակարդակում։ Ժամանակն է, որ մենք ընդունենք մի դառը ճշմարտություն՝ Սփյուռքը չունի Արցախի ինքնորոշումը երաշխավորելու ներուժ։ Դա ֆիկցիա է։ Արցախի ինքնորոշման իրավատերը նրա հայ բնակչությունն է, և նրա ընտրած իշխանությունը պարտավոր է լինել հարցի լուծման առաջնագծում։ Իրավիճակն իրոք էքզիստենցիալ է և այն փոխելու համար չպետք է խորշել անգամ «սատանայի հետ համագործակցությունից»։ Հայրենիքի փրկության համար ոչ մի միջոց մերժելի չէ։ «Ձյունաթույր ձեռնոցներով և սալոնային ֆրակով» երկիր չեն կառուցում։
– Մյուս կողմից Փաշինյանը հայտարարեց, որ բանակցային գործընթացի ողջ պատմության ընթացքում թե՛ Ռոբերտ Քոչարյանը և թե՛ Սերժ Սարգսյանը, այդպիսով նաև նրանց քաղաքական արբանյակ Դաշնակցությունը Արցախը ճանաչել են որպես Ադրբեջանի մաս կամ չեն առաջնորդվել «Արցախը երբեք չի լինելու Ադրբեջանի կազմում» սկզբունքով։ Ստացվում է՝ նրանք բոլորը նույն քաղաքական օրակարգն ունե՞ն:
-Արդեն ասացի, որ անընդմեջ վերադարձն անցյալին ոչինչ չի տալիս՝ բացառությամբ մի դեպքի․ 1998թ․ իշխանափոխությամբ մենք կորցրել ենք ԼՂ խաղաղ-բանակցային և առավելագույնս հայանպաստ լուծման բացառիկ հնարավորությունը։ Մնացածը, այդ թվում և քառասունչորսօրյա պատերազմը և դրա աղետալի հետևանքները ածանցյալ են։
– Փաշինյանը խոսելով խաղաղության օրակարգի մասին, հայտարարել է. «Մեկ բան հաստատ կարող եմ երաշխավորել, որ հակառակ ճանապարհը տանում է ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի, այլ ևՀայաստանի կործանման, և մենք, իհարկե, սա թույլ տալ չենք կարող»: Խաղաղության օրակարգի կյանքի կոչումը որքանո՞վ է հնարավոր՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանից շարունակ հնչող սպառնալիքները:
-Մեր հանրությունը թյուր պատկերացում ուներ պատերազմի մասին։ Այդ ոչ ադեկվատ պատկերացումն էլ փոխանցվել է հավանական խաղաղության մասին պատկերացումներին։ Մեզ թվում է՝ խաղաղությունը ոչ թե Հայաստանին և Արցախին, այլ Ադրբեջանին է պետք, ուստի ասում ենք՝ իսկ ինչո՞ւ գնանք մի որոշման, որ ձեռնտու է թշնամուն։ Մինչդեռ խաղաղությունը մեզ է պետք։ Պետք էր երեկ՝ նախապատերազմական քսաներկու տարիներին։ Չգնացինք վճռական քայլի, ստացանք ավելի վատ բանակցային դիրք և ավելի նվազ հնարավորություններ։ Սա է իրականությունը։ Եվ այսօր գերխնդիր է Հայաստանի ինքնիշխանության, ՀԽՍՀ-ից ժառանգած տարածքի ամբողջականության, Արցախի հայկական ինքնության պահպանումը։ Պատմությունը մեզնով չի ավարտվում, բայց մենք պարտավոր ենք իրացնել այս փուլի օպտիմալ հնարավորությունը:
