«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Ամերիկայի հայկական համագումարի տարածաշրջանային գրասենյակի տնօրեն Արփի Վարդանյանը։
–Տիկին Վարդանյան, տարածաշրջան է ժամանել ԱՄՆ-ի պետական քարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնական Քերըն Դոնֆրիդին: Նա արդեն եղել է Ադրբեջանում, կլինի նաև Վրաստանում և վերջում կժամանի Հայաստան։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս այցի հետ կապված։ Այս փուլում այն ինչո՞վ է կարևոր։
-Ես մշտապես կարևորել եմ, և այժմ էլ շատ կարևոր եմ համար ԱՄՆ բարձրաստիճան պաշտոնյաների այցը Հայաստան։Այժմ էլ նման այցելությունը ցույց է տալիս, որ մեր տարածաշրջանը Միացյալ Նահանգների համար էական նշանակություն ունի։ Կան մի շարք չլուծված հարցեր, որոնց ԱՄՆ-ն չի կարող ուշադրություն չդարձնել՝ որքան էլ այժմ կան աշխարհաքաղաքական այլ առաջնահերթություններ։ Ես մեծ հույսեր ունեմ, որ Հայաստանում անցկացված հանդիպումները էական նշանակություն կունենան։ Ակնկալում եմ, որ կլինեն հստակ հայտարարություններ։ Ոչ միայն տիկին Դոնֆրիդի, այլ ԱՄՆ այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների այցը կարևոր է այն առումով, որ իրենք իրենց շփումներով ու աչքերով տեսնեն, թե իրականում ինչ իրավիճակ է։ Մի բան է ծանոթանալ զեկույցներին, այլ բան է անձամբ այդ ամենին առնչվել։
–Ադրբեջանում ԱՄՆ պաշտոնյան խոսել էր ԱՄՆ-ի պատրաստակամության մասին հայ-ադրբեջանական հարաբերություններին աջակցելու վերաբերյալ։ Ձեր կարծիքով՝ ո՞րը կարող է լինել ԱՄՆ-ի դերակատարությունն այս հարցում։
-Իմ կարծիքով՝ ԱՄՆ-ն ու այլ երկրներ ևս պետք է շատ ավելի խիստ ձևով խոսեն Ադրբեջանի հետ։ Պատմությունը սակայն ցույց է տալիս, որ տարիներ շարունակ Ադրբեջանը ուրիշների կարծիքը հաշվի չի առնում, անում է այն, ինչ ուզում է, ինչն էլ խիստ բացասական հետևանքներ է ունեցել Արցախի ու հայերի համար։ Պետք է ավելի խիստ ձևով խոսել։ Գուցե պաշտոնյան հասկացրել է Ադրբեջանին, որ ռազմական օգնությունը վտանգի տակ կլինի, եթե շարունակվի այս քաղաքականությունը։ Մենք մանրամասներին չենք տիրապետում։ Եթե խոսացել է և Ադրբեջանը դա հաշվի է առնում՝ դա մի հարց է, բայց եթե խոսացել է ու Ադրբեջանը հաշվի չի առնում՝ դա այլ հարց է։Իսկ եթե չի էլ խոսել այդ մասին՝ դա ընդհանրապես ուրիշ բան է։Մանրամասները չգիտենք ուստի ճիշտ դատողություններ չենք կարող անել։
–Կարծում եք Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի կնքման հարցում ԱՄՆ-ն կարո՞ղ է օգտակար լինել։
-ԱՄՆ-ն կարող է էական դերակատար լինել՝ որպես Մինսկի խմբի համանախագահ։ Ես շատ կարևոր եմ համարում, որ Մինսկի խումբը նորից վերականգնի իր ակտիվությունն ու դերն այս տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելու ուղղությամբ։ Բայց դա պետք է արվի, երբ բոլորը կողմ են ու ողջունում են Մինսկի խմբի ջանքերը։ Ես չգիտեմ, թե այս պահին Ադրբեջանն ինչքան է պատրաստ ընդունել Մինսկի խմբի համանախագահներին։ Այն, որ ԱՄՆ-ն կարող է օգնել՝ ես կասկած չունեմ, բայց վստահ չեմ, որ Ադրբեջանը դրան պատրաստ է։ Եվ այնպես էլ չէ, որ միայն ԱՄՆ-ի օգնությունը բավարար է խաղաղության պայմանագիր կնքելու հարցում։ Խաղաղությունը երկար պրոցես է։ Բոլորս պետք է բաց աչքերով մոտենանք այդ հարցին։ Ամենալավ տարբերակն այն է, որ ԱՄՆ-ն Մինսկի խմբի շրջանակներում վերսկսի իր աշխատանքը։ Տեսնենք, թե Ռուսաստանն ինչպես այդ ամենը կընդունի։
–Իսկ ԱՄՆ-ի ու Ռուսաստանի մրցակցությունն այդ հարցում ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ։
-Դա շատ բարդ խնդիր է։ Եթե մեկ տարի առաջ հարցնեիք, կասեի, որ Ղարաբաղի հարցը, Արցախի խնդիրը կարող է լինել միակը, որի շրջանակներում ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը կարող են համագործակցել։ Բայց հիմա, ուկրաինական պատերազմի հետևանքներով՝ այնքան է սրվել ԱՄՆ-Ռուսաստան հարաբերությունները, որ հիմա չեմ կարող ասել, թե ինչքանով կարող են ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը կարող են համագործակցել ու առհասարակ ինչ-որ քննարկում ծավալկել։ Բայց միևնույն է՝ ես այդ տարբերակն էլ չեմ բացառում։
