Վերջին ամիսներին դոլարային զանգվածի շատ մեծ հոսք կա դեպի Հայաստան. նախ՝ Ռուսաստանի քաղաքացիներն են իրենց հետ բերում արտարժույթ, երկրորդ՝ կտրուկ ավելացել է արտարժույթի ձևով տրանսֆերտների փոխանցումը Հայաստան, ինչը բերել է հավասարակշռության խախտման։ Որոշ փորձագետներ մեղադրում են, որ Կենտրոնական բանկը գերզգուշավոր է և չի միջամտում այս պայմաններում:
ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանն իր հերթին նշել է եթե ԿԲ-ն իր մանդատին դեմ գնա, շուկա մտնի ու դրամն արհեստականորեն արժեզրկի, ապա Հայաստանը կբախվի գնաճի ևս մեկ ալիքի հետ:
Անդրադառնալով գնաճին ԿԲ նախագահն ասել է. «Մեր կանխատեսումների համաձայն՝ այս պահին եղած 9 տոկոս գնաճը, միգուցե, մոտակա մի քանի ամսվա ընթացքում կարող է ևս որոշակի բարձրացման միտումներ ցուցաբերել, բայց, եթե որևէ նոր արտասովոր բան տեղի չունենա, տարվա վերջին այս պահի դրությամբ ունեցած գնաճից ավելի ցածր գնաճ կունենանք»:
Այս առնչությամբ տնտեսագետ Արմեն Քթոյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց. «ԿԲ-ն իր խնդիրը կատարում է, իր խնդիրը գնաճն է: Այս առումով ներմուծված բարձր գնաճը որոշակիորեն զսպելու մեխանիզմ է արժևորված դրամը: Երկրորդը, չեմ կարծում, որ սա երկարաժամկետ պրոցես է: Երկարաժամկետ հատվածում, իհարկե, ԿԲ-ի միջամտության կարիքը կլինի այն առումով, որ սա արտահանողների համար լուրջ մարտահրավեր է: Բայց ես չեմ բացառում, որ հիմա թեթև, ոչ զգալի չափով այդ միջամտությունը կա»:
Նրա խոսքով, մյուս հանգամանքն էլ կա, որ ավելցուկային արտարժույթը, որ կա շուկայում և հանգեցնում է արտարժույթի արժեզրկման, որոշակիորեն նաև խթանող դերակատարություն ունի ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց համար, որոնք մի կողմից ներգրավված չեն արտահանման ոլորտում, բայց ինտուիտիվ պատկերացնում են, որ սա արտարժույթի համար շատ ցածր գին է և ապագայում այն կարող է փոխվել:
«Սա որոշակի սպեկուլյատիվ եկամուտ ստանալու խթան է հանդիսանում: Սա է պատճառը, որ օրինակ, հաճախ կարելի է հանդիպել իրավիճակի, երբ փոխանակման կետում ուզենամ արտարժույթ ձեռք բերել, արտարժույթի ծավալները բավականին ցածր են, չնայած փոխարժեքը կարող է նպաստավոր լինել: Այսինքն այստեղ որոշակի սպեկուլյատիվ պրոցեսներ են խթանվում, որոնք նպաստում են նրան, որ ավելցուկային արտարժույթը շուկայից դուրս բերվի»:
Տնտեսագետը նկատեց, որ արտարժույթի արժեզրկումից տուժում են նրանք, ում եկամուտը արտարժույթով է. «Եթե խոսենք տատանման մասին, բոլոր նրանք, որոնց գործառնությունը կապված է արտարժույթի հետ, իրենք այստեղ ռաիսկի բախվում են: Տատանումը, այո, կապ չունի արժեզրկման, թե արժևորման ուղղությամբ, ռիսկ է պարունակում իր մեջ: Եթե դիտարկում ենք արժևորման հանգամանքը, արտահանողների համար ավելի խոցելի իրավիճակ է ստեղծվում և նաև նրանց համար, որոնք տրանսֆերտներ են ստանում արտարժույթով, որի գնողունակությունը դրամով նվազում է: Այսինքն կորցնում են բոլոր նրանք, որոնք արտարժույթով արտահայտված եկամուտ են ստանում:
Այդուհանդերձ, չեմ կարծում, թե սա երկարաժամկետ բնույթ ունի: Ինչ-որ առումով սրա մեջ դրական ասպեկտ էլ կա, Հայաստանը պարտքային զգալի պարտավորություններ ունի և դրա բեռը բյուջեի վրա որոշակիորեն կրճատվում է: Նաև բարձր գնաճային ֆոնի պայմաններում արտարժույթի արժեզրկումը գնաճը զսպող գործոն է հանդիսանում, իհարկե, կարճաժամկետ: Այդուհանդերձ, գլխավոր մարտահրավերը արտահանման համար մնում է, ինչը լուրջ մարտհրավեր է:
Եթե հանկարծ ավելի տևական բնույթ կրի, ԿԲ-ն էլ, վստահ եմ, գիտակցում է միջամտության անհրաժեշտությունը: Մասնագետները գնահատում են տարբեր սցենարներ, տարբեր իրավիճակներում կան համապատասխան լուծումներ նաև միջամտության չափի հետ կապված»:
