Չկա զարմանալի ոչինչ, որ Դաշնակցությունը կարող է Սփյուռքում բողոքի ակցիա անել ոչ թե Վաշինգտոն այցելող ադրբեջանցի պաշտոնյաների դեմ, այլ Հայաստանի, ինչպես օրինակ Սփյուռքի հարցերի գլխավոր հանձնակատարի դեմ, կամ հետապնդել ԱՄՆ-ում Հայաստանի դեսպանին, փորձել ԱՄՆ ու Եվրոպայի այլ քաղաքներում հետապնդել Հայաստանի այլ պաշտոնյաների:
Բանն այն է, որ Դաշնակցությունը լինելով դարից ավելի պատմություն ունեցող ազգային քաղաքական միավորում, իր պատմության ահռելի մասը անցկացրել է առանց պետության, գործել է այլ պետություններում, ինչի հետևանքը թերևս այն է, որ կառույցի համար հայկական պետականություն կա՝ եթե Դաշնակցությունը այդ պետականության իշխանության մաս է, իսկ եթե ոչ՝ ապա պետականությունը չունի արժեք և ըստ այդմ՝ համարժեք վերաբերմունք: Ընդ որում, նաև հենց այդ հանգամանքը հաշվի առնելով է, որ Սերժ Սարգսյանն օրինակ չունենալով ՀՅԴ հետ կոալիցիայի կարիք, այդուհանդերձ գնաց այդ քայլին՝ ընդամենը սփյուռքում ՀՅԴ հակառակորդ չունենալու համար:
Ռոբերտ Քոչարյանի պարագայում իհարկե ՀՅԴ հետ գործակցությունն ուներ շատ ավելի ընդգրկուն, խորքային մոտիվներ: Դաշնակցությունը գաղափարախոսական և կառուցվածքային առումով հայ ժողովրդի կարևորագույն կառույցներից մեկն է, ինչպես օրինակ նաև Հայ Առաքելական եկեղեցին: Իհարկե երկու ինստիտուտները նույնական չեն, սակայն համեմատելի են հենց այն իմաստով, որ պատմական ընթացքի բերումով երկուսն էլ պետության զգացումն ու գաղափարը նույնացնում են անմիջականորեն իրենց կարգավիճակին, դրանով պայմանավորելով վերաբերմունքը պետության, պետական քաղաքականության, նաև երբեմն պետական արարողակարգերի հանդեպ: Երկու կարևորագույն, յուրահատուկ թե ցանցային-կառուցվածքային, թե նաև բովանդակային-գաղափարախոսական-արժեհամակարգային կարևոր կառույցներ, որոնք սակայն հայ ժողովրդի համար գերակա կառույցը՝ հայկական պետությունը, ընկալում են բացառապես սեփական կոնյուկտուրայի պրիզմայով անցկացնելով: Եթե չանցավ՝ ուրեմն չկա համարժեք ընկալում, ինչի հետևանքով էլ ձևավորվում են ընդվզման տարբեր դրսևորումներ: Սակայն գլխավոր խնդիրը իհարկե դրանք չեն, այլ այն, որ երկու կառույցը ներառելով անկեղծ նվիրյալների համահայկական ահռելի ներուժ՝ մի շարք իմաստներով, այդ ինստիուտների «էլիտաների» վերոնշյալ «պատմա-քաղաքական հոգեբանության» հետևանքով փաստացի «հողանցում» են այդ հսկայական էներգիան:
