Արցախի կարգավիճակի հարցը արցախցիների իրավունքների և անվտանգության հանգամանքից բխեցնելու Երևանի քաղաքական մոտեցումը, որ ազդարարել է Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանի իր հայտնի ելույթում, Հայաստանում արժանանում է մեղմ ասած ոչ միարժեք գնահատականների: Եվ դա թերևս նաև միանգամայն բնական է, և գուցե նույնիսկ անհրաժեշտ: Ի վերջո, Հայաստանի քաղաքական ուժը թերևս ավելի շատ կախված է մոտեցումների բազմազանությունից, քան հակառակը՝ միատար հավանություններից: Իհարկե բոլորովին այլ հարց է, թե ինչպիսին են անհամաձայնությունների քաղաքական որակներն ու տրամաբանությունը, և այստեղ իհարկե բովանդակային առումով կան լրջագույն խնդիրներ: Այն դեպքում, երբ իսկապես քաղաքական բովանդակային քննարկումներն ու բանավեճը կարող են ավելացնել Հայաստանի ճկունությունը բարդ մի ժամանակահատվածում, երբ Երևանը պետք է լուծի մի քանի ելակետային խնդիր:
Մասնավորապես, պետք է ապահովել արցախյան հարցի, հայ-ադրբեջանական հակամարտության շուրջ առկա իրադրությունը քաղաքական հուն տեղափոխելու գործընթացի անշրջելիություն, իրադրության կառավարելիության քաղաքական գործիքակազմի գերակշռություն և ռազմական էսկալացիայի ռիսկի առավելագույն չեզոքացում: Դրա հետ մեկտեղ, պետք է ապահովել Արցախի կարգավիճակի հարցի «աներեր» առկայություն օրակարգում՝ ընդ որում միջազգային լեգիտիմությամբ, բայց այդ հարցն էլ լուծել մի իրավիճակում, երբ Արևմուտքն ու Ռուսաստանը ունեն այդ հարցի վերաբերյալ հիմնարար մոտեցումներ: Ռուսաստանը նախընտրում է չխոսել կարգավիճակի մասին, չշոշափել այդ հարցը, իհարկե չչեղարկել այն, բայց նաև չբարձրաձայնել և չբերել քննարկման տիրույթ, թողնելով ապագայի, մինչ այդ գերադասելով կարգավորել ռեգիոնալ կապեր, հաղորդակցոություն և այլն: Արևմուտքի ռազմավարությունը ենթադրում է ժամանակ առ ժամանակ կարգավիճակի հարցի շեշտադրում, մի շարք նկատառումներից ելնելով, կապված գերազանցապես Ռուսաստանի հետ ռազմավարական դիմակայությամբ, Իրանի խնդրով, նաև Չինաստանի ռազմավարական խնդրի դիտարկումով:
Այստեղ ահա, Երևանի խնդիրն է պահել հարցը օրակարգում, բայց նաև այնպես, որ դա հակասության կամ հակադրության մեջ չմտնի ռուսական կամ արևմտյան ռազմավարությունների հետ, Հայաստանն ու Արցախը այդ կերպ չհայտնվեն ՌԴ կամ Արևմուտքի հանդեպ հակադարձ երթևեկության մեջ: Այստեղ է թերևս, որ առավել օպտիմալ տարբերակը կարգավիճակի հարցը իրավունքների և անվտանգության հարցերի գերակայությամբ պահելն է, դրանցից բխեցված պահելը: Դա թույլ է տալիս ունենալ ռուսական և արևմտյան ռազմավարությունները որոշակիորեն համադրելու հեռանկար, տարածություն, միաժամանակ այդ կերպ սպասարկելով Հայաստանի և Արցախի համար կարգավիճակի առանցքային հարցը օրակարգում պահելը՝ առանց նշաձողային իջեցումների ուղիղ պատասխանատվության, և միաժամանակ առանց Ադրբեջանին՝ ապակառուցողականության ուղիղ առիթ, Հայաստանի ու Արցախի դեմ՝ Ռուսաստանին և Արևմուտքին տարբեր տրամաբանությամբ մատնագրեր հղելու փաստարկ տալու: