«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ԱԺ Տնտեսական հարցերի հանձնաժողովի փոխնախագահ Բաբկեն Թունյանը:
Պարոն Թունյան, այսօր ԱԺ-ում Նիկոլ Փաշինյանը տեղեկացրեց, որ պետք է ներդնեն եկամուտների ընդհանուր հայտարարագրման համակարգ և բոլոր քաղաքացիները պետք է հայտարարագրեն իրենց եկամուտները: Այն ուժի մեջ է մտնելու 2024 թվականին՝ 2023-ի եկամուտների համար: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս փոփոխությունը, այստեղ ռիսկեր կա՞ն, թե՞ ոչ:
Եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի մասին մենք դեռ 2019 թվականից խոսում ենք: Այսինքն դրա անհրաժեշտության մասին միշտ նշվել է և բնականաբար, շատ դրական եմ գնահատում: Ես հույս ունեմ, որ մեզ կհաջողվի մինչև 2023-ի ավարտը այդ համակարգը վերջնական տեսքի բերել և գործարկել: Նշեմ, որ քննարկումներըւ շատ ակտիվ ընթանում էին նաև 2020-ին, սակայն կորոնավիրուսի, ապա նաև 44-օրյա պատերազմի հետևանքով այդ քննարկումները երկրորդ պլան մղվեցին: Հուսամ, այս անգամ մեզ ոչինչ չի խանգարի դա ավարտին հասցնելու համար:
Այստեղ ռիսկ ասելը մի քիչ պայմանական է: Գլխավոր ռիսկը կապված է նրա հետ, որ մենք չներդնենք թերություններով համակարգ, որ ընթացքում պարզվի, որ չի աշխատում կամ ահագին շտկելու բան կա: Որովհետև սա ոչ միայն եկամուտների հայտարարագրման, հարկման մասն է, այլ նաև պետք է լինեն սոցիալական կրեդիտների որոշակի մեխանիզմներ, այսինքն պետք է հնարավորություն տրվի, որ քաղաքացիները որոշակի ուղղություններով ծախսեր անելու դեպքում կարողանան իրենց հարկման բազան նվազեցնել, ունենան արտոնությունների որոշակի համակարգ: Այսինքն սա համալիր լուծում է և հարկավոր է շատ մտածված այդ ամենն անել:
Եթե ՀՀ-ում դեռ կան այնպիսի քաղաքացիներ, որոնք ամբողջությամբ իրենց եկամուտները ցույց չեն տալիս, աշխատավարձն ամբողջությամբ չի ներկայացված, ինչպե՞ս է կանոնակարգվելու նրանց հարցը:
Բնականաբար, կան ու կլինեն քաղաքացիներ, որոնք իրենց եկամուտները ցույց չեն: Ու եթե նրանք կարողանում են ու գնում են այդ ռիսկին, որ թաքցնեն իրենց եկամուտները, ապա եկամուտների հայտարարագրման դեպքում ևս թաքցնելու են: Ուզում եմ ասել, որ եկամուտների հայտարարագրման համակարգը քաղաքացիներին ստվերից դուրս բերելու նպատակ չունի: Սա ավելի շատ նպատակ ունի, որ պետությունն իր քաղաքացուն ավելի լավ ճանաչի, ըստ այդմ, նաև իր քաղաքականությունը, այդ թվում սոցիալական, ավելի ճշգրիտ ու թիրախային իրականացնի: Երկրորդ, քաղաքացին որոշակի պատասխանատվության մեխանիզմներ ունենա, հասկանա՝ ինքն ինչքան հարկ է վճարում և ըստ այդմ ավելի պահանջատեր լինի պետության նկատմամբ իր վճարած հարկերի դիմաց ակնկալելով որակյալ և ամբողջ ծավալով հանրային ծառայություններ:
Վարչապետը նաև նշեց, որ կանխիկով հնարավոր չի լինելու իրականացնել բնակարանի և ավտոմեքենայի առքուվաճառք: բացի այդ հուլիսի 1-ից ուժի մեջ է մտնում կանխիկի կրճատման օրենքը, անկանխիկ պետք է տեղի ունենան բոլոր գործարքները: Ինչ ֆիսկալ արդյունքների սա կարող է բերել:
Այո, հուլիսի 1-ից ուժի մեջ են մտնելու անկանխիկ դրամաշրջանառության հետ կապված նոր կարգավորումները, որտեղ կան որոշակի բացառություններ, օրինակ, մանրածախ առևտրի դեպքում մինչև 300 հազար դրամ գումարի դեպքում կարելի է կանխիկ իրականացնել առևտուրը, բայց քանի որ մեքենաները, անշարժ գույքը այդ գումարից ավելի բարձր են, ընկնելու են այս կարգավորումների տակ: Անշարժ գույք կամ մեքենա վաճառող մեր համաքաղաքացիները պետք է իմանան, որ վճարումը պետք է կատարվի անկանխիկ եղանակով: Կոնկրետ այս մասով, քանի որ խոսքը հիմնականում վերաբերում է ֆիզիկական անձանց միջև հարաբերություններին, այս մասով ֆիսկալ նպատակ չենք կարող ֆիքսել, բայց ընդհանուր առմամբ անկանխիկի էֆեկտը ֆիսկալ արդյունքների վրա պայմանավորված է թափանցիկությամբ: Այսինքն անկանխիկ եղանակով հնարավոր չի լինում թաքցնել այդ գործարքը կամ դրա իրական չափը, որովհետև այդ գումարները հայտնվում են պետության տեսադաշտում:
