«Առաջին լրատվական»–ի զրուցակիցն է «Հելսինկյան նախաձեռնություն-92» Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության և մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը։
-Պարոն Օհանջանյան, ի՞նչ կարծիք ունեք այս օրերին Երևանի փողոցներում անցկացվող ցույցերի մասին։ Կարծում եք Արցախը փողոցում հնարավո՞ր է փրկել, արդյոք ՀՀ նախկին իշխանությունները կարող են դա անել, ի վերջո արդյոք նախկին նախագահներն այլ բանի շուրջ են բանակցել։ Մեզ հետ զրույցում Դուք նշել էք, որ ռեալ գործողություններով, այլ ոչ թե փողոցային կրկեսով է հնարավոր դրական ինչ-որ բանի հասնել։ Ի՞նչ ցույց տվեցին պայքարի այս ամիսները։
– Դուք գիտեք, որ ես հենց սկզբից ուշադրությամբ հետևել եմ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին հեռացնելու նպատակով ընդդիմության կողմից հայտարարված անժամկետ հանրահավաքներին, անհնազանդության տարբեր գործողություններին ու դրանով ձևավորվող քաղաքական իրավիճակին։ Ինձ համար հստակ երևում է հետևյալ պատկերը՝ ներկայիս բողոքի ակցիան իր տևողությամբ և համառությամբ որոշակիորեն տարբերվում է նախորդներից։ Բայց սրանից ընդդիմությունը էական բեկումների չի հասնում գլխավոր՝ Նիկոլ Փաշինյանի ու նրա թիմի հեռացման հարցում։ Իրավիճակն այնպիսին է, որ Հայաստանում Փաշինյանի ապազգային իշխանությունը հեռացնելու գաղափարին համակրող շատ մարդիկ կան, և առաջին անգամ պետք է փաստեմ, որ իշխանությունները կորցրել են իրական աջակցությունը ժողովրդի մեջ, և այս միտումը ամեն օր ավելանում է։ Ակնհայտ է նաև, որ ժողովրդի մեծամասնությունը չի ցանկանում Հայաստանի նախկին ղեկավարների վերադարձը, ովքեր նույնպես մեղավոր են այսօրվա անմխիթար վիճակի համար, ոչ պակաս, քան Փաշինյանը։ Իրական փակուղի է ստեղծվել. հանրահավաքները չեն կարող լուծել հիմնական հարցը, ապազգային իշխանության, հեռացումը, իշխանություններն էլ չեն կարողանում խեղդել ձևավորվող շարժումը, որն առաջին հերթին մտահոգված է ԼՂՀ ապագայով և Հայաստանի տարածքային ամբողջականության պահպանմամբ։
Որպես հայ՝ ես լիովին հասկանում եմ հայերի բացարձակ մեծամասնության մտահոգությունները՝ կապված Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելու Հայաստանի ամենաոչ պրոֆեսիոնալ կառավարության մտադրության հետ, որն անշուշտ ամբողջ Հայաստանն ու Արցախը կդնի գոյաբանական խնդրի եզրին։ . Չեմ հավատում նաև Հայաստանի նախկին ղեկավարներին, ովքեր չկարողացան օգտվել արցախյան առաջին պատերազմից հետո ստեղծված բարենպաստ իրավիճակից՝ միջազգային պարտավորեցնող շահեկան պայմանագրեր կնքելու հօգուտ Հայաստանի։ Տոննայով բաց թողնված հնարավորություններ․․․ Բացի այդ, ժողովրդի աղքատացումը, տոտալ կոռուպցիան, որը ծաղկում էր երեք նախկին նախագահների օրոք, որը կոռոզիայի ենթարկեց պետականության գաղափարը, ձևավորեց Հայաստանի քաղաքացիների թշնամանքը։ Այսպիսով փրկելու բարի մտադրությունը չեզոքանում է և ցուցարարների շարքերում ներգրավվելու կրքոտ ազդակ չի առաջանում, որովհետև այդ ամենը առաջարկում են այսօրվա իրավիճակի համար մեղավոր մարդիկ։ Կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է, որ ժողովուրդը իրական պատկերացում տա Հայաստանի և Արցախի համար առկա մարտահրավերների մասին և ցույց տա իրական ճանապարհային քարտեզ Հայաստանում ձգձգվող քաղաքական ճգնաժամից դուրս գալու համար։ Ես կարծում եմ, որ բողոքի ակցիաներն անհրաժեշտ են, և փողոցային բողոքի ակցիաները ժողովրդավարության տարր են՝ երկրի քաղաքացիների ուշադրությունը հրավիրելով հայերի ֆիզիկական անվտանգության խնդրի վրա, սակայն Արցախի անվտանգությունն ու նրա կարգավիճակը միայն հանրահավաքներով չեն կարող լուծվել։ Պետք է մոբիլիզացնել համայն հայության ողջ մտավոր ներուժը և արհեստական ինտելեկտի դարաշրջանում ստեղծել ինտելեկտուալ զենք, որն առանց արյունահեղության կքշի օկուպանտներին մեր հողերից և թույլ կտա մեզ թելադրել խաղաղ գոյակցության մեր պայմանները։ Սա մեծ գումար չի պահանջում։ Կլինի ողջ ժողովրդի կամքն ու համախմբումը կորցրած արժանապատվության վերադարձի շուրջ։
-Վաղը Ստեփանակերտում նախատեսվում է հանրահավաք ու երթ անցկացնել, որի նպատակն է աջակցել Երևանի փողոցում տեղի ունեցող գործընթացին։ Ինչպե՞ս եք վերաբերում այդ փաստին, ո՞րն է լինելու հիմնական մեսիջը։
Ես արդեն ասացի, որ հանրահավաք-երթերը կարևոր տարր են ցանկացած ժողովրդավարական հասարակության կայացման գործում։ Արդեն մի քանի շաբաթ է, ինչ Հայաստանում չեն դադարում հանրահավաքները՝ ի պաշտպանություն Արցախի անկախության և ընդդեմ Հայաստանի իշխանությունների ապազգային քաղաքականության։ Անկախ Հայաստանում այս հանրահավաքների կազմակերպիչների նկատմամբ իմ վերաբերմունքից, կարծում եմ, որ արցախցիները չպետք է անտարբեր լինեն այն փաստի նկատմամբ, որ Հայաստանում սովորական քաղաքացիները, վտանգի ենթարկվելով իրենց, գնում են ամենօրյա ցույցերի՝մեր ժողովրդի շահերը պաշտպանելու համար՝ երբեմն ոստիկանության հետ մարտերի բռնվելով։ Վաղվա հավաքը լինելու է երախտագիտության դրսևորում այն շարքային քաղաքացիներին ու ազնիվ քաղաքական ու հասարակական գործիչներին, ովքեր չեն ցանկանում համակերպվել մեր ժողովրդի նվաստացման հետ։ Ես ողջունում եմ նման դրսևորումը, և ես ինքս կմասնակցեմ դրան։ Հիմնական ուղերձը մեկն է՝ 1988-ին մեր ժողովուրդը բռնեց ազատագրական ուղին և 1991-ին հանրաքվեի արդյունքներով ամրապնդեց իր կամքը։ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը ինքնահռչակ անկախ երկիր է, որի գոյության ձևերն ու վարքագիծն իրավունք ունեն որոշելու միայն և միայն ղարաբաղցիներին։ Միայն Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն է իր հողի ինքնիշխանը և ոչ մի դեպքում Հայաստանի ապազգային, բացարձակապես ոչ պրոֆեսիոնալ իշխանությունը, որը մեր ժողովրդի թիկունքում բանակցում է մեր ժողովրդի ճակատագրի մասին։ Նիկոլ Փաշինյանը և իր թիմը մեր ժողովրդից չեն ստացել մեր ապագան բանակցելու մանդատ. Ահա թե որն է լինելու հիմնական ուղերձը:
-Կարծում եք Արցախի իշխանություններն ու ՀՀ ղեկավարությունը տարբե՞ր մոտեցումներ ունեն։ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ԱԽ նիստից հետո վստահեցրեց, որ ՀՀ իշխանություներն առանց Արցախի իմացության որևէ բան չեն ստորագրելու, կա նման պայմանավորվածություն։ Դուք նման վստահություն ունե՞ք։
–Կարծում եմ և ավելի քան վստահ եմ, որ Արցախում չկա մի քաղաքացի, ով կարող է համակերպվել Նիկոլ Փաշինյանի առաջարկած հայտարարության հետ, թե պետք է մի փոքր իջեցնել Արցախի կարգավիճակի նշաձողը։ Իսկ Արայիկ Հարությունյանը, որպես ԼՂՀ ընտրված նախագահ, չի կարող այլ կարծիք ունենալ, քան արցախցիները։ Եվ այս հարցում ես և ողջ ժողովուրդը կասկած չունենք։ Մենք բոլորս միասնական ենք մեր անկախությունը պաշտպանելու մտադրության մեջ, և դուք կարող եք վստահ լինել, որ դա այդպես է:
