«Առաջին լրատվական»–ի զրուցակիցն է AYAS Armenian Aerospace Society տիեզերագիտական ընկերության հիմնադիր և նախագահ, աստղագետ Ավետիք Գրիգորյանը
Պարոն Գրիգորյան, Կառավարության նիստում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Կանավերալ հրվանդանում գտնվող տիեզերակայանից «SpaceX» ընկերության տիեզերանավով երկիր մոլորակի ուղեծիր է դուրս բերվել առաջին հայկական տիեզերական արբանյակը: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս կարևոր քայլը այն ֆոնին, որ ադրբեջանական արբանյակները կարևոր դեր էին խաղում պատերազմի ժամանակ:
Եկեք իրերը կոչենք իրենց անուններով, իրականում այդ արբանյակի վրա ոչ մի հայ մարդու միտք չի աշխատել, ոչ մի հայ մարդու մատ դրան չի կպել: Եվ ասել, որ Հայաստանն արդեն արբանյակ կարող է ստեղծել և պատրաստել թռիչքի, ճիշտ չի լինի: Հայաստանը դեռ դրան չի հասել: Հիմա եթե մենք Ադրբեջանի պես պետք է անենք, դրոշը կպցնենք հրթիռին, ասենք՝ մենք ենք, դա մի քիչ ճիշտ չէ: Ինչ վերաբերում է հնարավորություններին, ապա իհարկե, երկրին դա պետք է, երկիրը չի կարող սպասել, որ նման բաներն ինքնուրույն կարողանա անել: Գնում է կատարվել, գնել են արբանյակ, որը պետք է ծառայի մեր նպատակներին: Ուղղակի սխալ է դա անվանել հայկական առաջին արհեստական արբանյակ: Սա է խնդիրը: Ես որքան գիտեմ, այդ արբանյակը թույլ է տալու նաև անվտանգային հարցեր լուծել, շատ կարևոր է նման բան ունենալը:
Ի՞նչ է խանգարում մեզ, որ ինքներս ստեղծենք տիեզերական արբանյակ:
Այս դեպքում մենք շարունակում ենք կախված մնալ ուրիշ երկրների կամ ընկերությունների քմահաճույքից, կուզեն կանեն, կուզեն չեն անի, կուզեն Ռուսաստանի պես կփակեն, կասեն՝ մենք ձեզ հետ գործ չունենք և այլն: Այստեղ կարևոր է, որ երկիրն ինքը ձեռք բերի այդ ներուժը աստիճանաբար, կարողանա գիտելիք ստեղծել, տեխնոլոգիա ստեղծել, ստեղծի իր ենթակառուցվածքները և կարողանա ինքնուրույն նման բաներ անել: Սկզբից մասամբ, հետո ավելի լիարժեք չափով, որի արդյունքում երկիրն իրապես իր սեփական արբանյակը կունենա, իր սերիական գործունեությունն ունենա, իր անկախ քաղաքականությունը վարի: Մենք կարո՞ղ ենք մեր ֆինանսական միջոցներով մրցել Ադրբեջանի հետ ու ասել՝ դե որ Ադրբեջանն առել է, մի 10 այդքան էլ մենք կառնենք: Չենք կարող: Մենք պետք է կարողանանք ավելի էժան ձևով հասնել դրան, իսկ ավելի էժան ձևը նա է, որ մենք մեզ մոտ այդ ներուժը ստեղծենք: Հիմա սա կնպաստի՞ դրան, թե չի նպաստի, դա մեծ հարց է: Նայած թե կառավարությունը ոնց է տրամադրված, ոնց են նախատեսում զարգացնել ոլորտը: Կբավարարվեն սրանով, «պտիչկա» կդնեն ու կասեն՝ մենք մեր առաքելությունը կատարեցինք, թե՞ կշարունակեն զարգացնել, ոնց որ Ադրբեջանն է անում, որը ուրիշից ձեռք բերելուց հետո փորձում է իր սեփականը ստեղծել: Սա է խնդիրը:
Այս ուղղությամբ կառավարության հաջորդ քայլերը որո՞նք պետք է լինեն՝ հաշվի առնելով մեր առջև կանգնած մարտահրավերները և այն աշխարհագրական դիրքը, որ ունենք:
Ուղղության իմաստով ճիշտ քայլ են արեն, որ այդ տեսակի արբանյակ են վերցրել, որովհետև մեզ համար հիմա անվտանգային խնդիրները ավելի լուրջ են, քան գեոստացիոնար տելեկոմունիկացիայի և այլնի համար: Մի ժամանակ այդ ճանապարհով էին գնում, դա ճիշտ ուղղություն չէր: Այսօր ճիշտ են արել, որ հենց այս արբանյակն են գնել: Ոմանք մեզ քննադատում էին, ասում էին՝ նոր կառավարությունը փակեց գեոստացիոնարի ուղղությունը, այնինչ մենք դրանով պատերազմում կհաղթեինք: Բոլորովին նման բան հնարավոր չէր՝ գեոստացիոնար արբանյակով բեկում մտցնել պատերազմի մեջ: Իսկ այս նորը հակառակը, շատ ավելի նպաստավոր կլինի նման իավիճակներում: Ուղղակի խնդիրն այն է, որ չբավարարվեն սրանով, այլ փորձեն այդ նույն հնարավորությունները ստեղծել Հայաստանում: Դրա համար պետք է գիտություն ու տեխնոլոգիաներ ֆինանսավորել, ռազմավարություն մշակել: Ռազմավարություն չկա տիեզերական ոլորտում: Եթե այդ ռազմավարությունն իր առջև դնի պարզապես ջրիկ սուպի նման թեթև նպատակներ, որոնք առանձնապես չափելի էլ չեն, ապա դա կլինի չանելու ռազմավարություն: Իսկ եթե լուրջ խնդիրներ դրվեն և դրանց համապատասխան պետությունը ֆինանսավորում ապահովի, այդ արդեն կլինի երկրի համար օգտակար:
Մենք պետք է գնանք հետևյալ ուղղությամբ՝ կարևոր ֆունկցիաներ կատարող տիեզերական փոքր սարքերի ստեղծում և ուրիշ երկրների միջոցով արձակում: Երկիրը պետք է ունենա տիեզերական ռազմավարություն և տիեզերական գործակալություն:
Հայաստանում փաստորեն ոչ մեկը կա, ոչ մյո՞ւսը:
Ոչ թե չկա, այլ փորձ է արվում ստեղծել, բայց էդ փորձը անընդհատ սահում է ներքև դեպի այնտեղ, որտեղ արդեն ոչինչ չի շարժվում: Չպետք է այդպես լինի: Պետք է լուրջ մասնագետների հետ հաշվի նստեն և լուրջ նպատակներ դնեն: Եթե մի երկու բան խոսում են մասնագետների հետ և հետո գնում անլուրջ նպատակներ են դնում, դա ավելի շատ հարցը փակելու ճանապարհ է, քան գործ անելու:
