Անցյալ տարի՝ այս օրը ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը պաշտոնապես ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը։ Ի՞նչ արեցինք մենք, երբ տեղի է ունեցավ այդքան սպասված ճանաչումը: Հասկանալի է՝ ոգևորվեցինք, շնորհակալություն հայտնեցինք ԱՄՆ-ին այդ քայլի համար, գնահատեցինք դա որպես հայկական կառույցների աշխատանքի արդյունք, որոշակի հաղթանակ, եթե անգամ բարոյական: Եվ, ի՞նչ ենք արեցինք և ինչ ենք պատրաստվում անել հետո:
Մենք, որպես հանրություն և հայություն, ունե՞նք հաջորդական, հայեցակարգային պատկերացում հայկական հարցի առնչությամբ մեր քայլերի առումով: Մենք ունե՞նք հայկական հարցի կառավարման տրամաբանություն: Այն դեպքում, երբ ակնհայտ է՝ այդ հարցը որքան մերն է, այնքան կամ գուցե ավելին արդեն աշխարհինն է, որպես քաղաքական գործիք Թուրքիայի հետ հարաբերություններում: Հետևաբար, այստեղ մեզ խանգարո՞ղ հանգամանքներն են շատ՝ զուտ պրագմատիկ գնահատականի իմաստով, թե՞ օգնող: Խնդիրը Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը արտաքին քաղաքական օրակարգ ընդգրկել-չընդգրկելու պարզունակ հարցադրումը չէ: Կարելի է քաղաքականություն վարել և կառավարել՝ հարցը ընդգրկելով օրակարգ, և կարելի է չընդգրկել ու անել նույնը:
Միաժամանակ հնարավոր է տապալել ամեն ինչ, կամ պարզապես ոգևորված կամ հիասթափված դիտորդի դերում լինել միշտ: Եվ ուրեմն, ո՞րն է մեր անելիքը և հաջորդ քայլը, թե պայմանական, թե ուղիղ իմաստով, որն է հայկական հարցի միջազգային շրջանառությունը կառավարելու մեր տրամաբանությունը, կամ կառավարման հասնելու մեր գործողությունների հաջորդականությունը: Այս հարցերն ակնհայտորեն չունեն պատասխան:
Հայկական անկախ պետականության երեք տասնամյակում այդ պատասխանները ոչ միայն չեն ձևավորվել, այլ խոշոր հաշվով դրանք լղոզվել են տարբեր ներքաղաքական նկատառումներից բխող հռչակագրային ձևակերպումներում և քաղաքականության հռչակագրային ընթացքում:
Հետևաբար այստեղ է մեր անելիքը, անկախ այս կամ այն երկրում ճանաչումից: Դրանից իհարկե ԱՄՆ ճանաչման քաղաքական նշանակությունը չի նվազում բոլորովին, բայց գործնականում զրոյական է մնում այդ ակտերը կապիտալիզացնելու մեր կարողությունը: Այստեղ է բուն խնդիրը՝ անկախ որևէ ճանաչումից:
