«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ԱՄՆ–ում բնակվող արվեստագետ Սասուն Քոսյանը
Պարոն Քոսյան, տեսակետ կա, որ Արցախի և Հայաստանի շուրջ կոնսոլիդացիայի կարիք կա, բայց ոչ միջազգային հանրության, այլ հենց հայության, ներառյալ սփյուռքը: Ի՞նչ կարծիք ունեք Դուք։
Ներհայկական կոնսոլիդացիայի կարիք միշտ էլ կա, իսկ պատերազմի ավարտից հետո դրա կարիքը ավելի մեծ է: Եղել են ու միշտ էլ լինելու են գաղափարական տարբերություններ, արտաքին քաղաքականության մոտեցումների տարբերություններ: Եվ եթե կա ընդհանուր նպատակ Հայաստան պետության անվտանգությունն ու ինքնիշխանությունը ամրապնդելու, ապա գաղափարական տարաձայնությունները ոչ միայն ընդունելի են, այլ նաև անհրաժեշտ՝ ճիշտ լուծումներ և մոտեցումներ գտնելու համար:
Ցավոք սրտի հայաստանյան քաղաքական ներկապանակում ոչ բոլոր ուժերն են սատարում Հայաստանի պետականությունը և ինքնիշխանությունը: Հինգերորդ շարասյունը նստած է ԱԺ-ում և սպասարկում է արտաքին շահեր: Եվ ոչ միայն, նրանք սպասարկում են նաև իրենց լիդերների անձնական, ոչ քաղաքական նպատակները: Այսպիսի պայմաններում ցավոք սրտի դժվար է հասնել լայն ներհայկական կոնսոլիդացիայի:
Ամեն դեպքում, պետք է հնարավորինս հասնել նպատակների և գործողությունների միասնության, ներառյալ Սփյուռքը: Միևնույն ժամանակ համամիտ չեմ, որ միջազգային կոնսոլիդացիա պետք չէ: Իհարկե պետք է: Դրա լավագույն ապացույցը Արևմուտքի և Ռուսաստանի հակամարտությունն է, որի արդյունքում փաստացի լուծարվել է Մինսկի խումբը: Սա ընդամենը մեկ օրինակ է, որ միջազգային կոնսոլիդացիայի բացակայության պատճառով տուժել են հայկական շահերը: Մենք ցանկանում ենք գտնել ընդհանուր շահեր միջազգային ազդեցիկ խաղացողների հետ և հասնել այդ շահերի սպասարկմանը: Սա բնավ էլ չի հակասում ներքին կոնսոլիդացիային:
Մասնավորապես, Փաշինյանը ԱԺ–ում իր ելույթում նշեց, որ միջազգային հանրությունը Հայաստանից ակնկալում է իջեցնել Ղարաբաղի կարգավիճակի նշաձողն ու ստանալ միջազգային հանրության աջակցությունը։ Ի՞նչ է սա նշանակում։
Դա նշանակում է, որ Արցախի անկախության համար տարվող երեսնամյա քաղաքականությունը ձախողվել է: Մենք ոչ միայն չենք հասել անկախության ճանաչման որևէ մեկ երկրի կողմից, այլ միջազգային հանրության թողտվությամբ ստացել ենք պատերազմ, որը հանգեցրել է մեծ կորուստների, և նույնիսկ դրանից հետո կրկին բացակայում է միջազգային հանրության աջակցությունը: Փաշինյանի ելույթը կարևոր է այդ ցավալի իրողության հետ առերեսվելու համար, և ավելի կարևոր է լուծումներ գտնելու համար:
Այս պահին անհրաժեշտ է պարզել, երկու հարց:
Առաջինը՝ եթե Արցախի անկախությանը միջազգային համայնքը չի աջակցում, ապա ինչպիսի՞ կարգավիճակի կարող է այն աջակցել: Այսինքն, որքանո՞վ է պետք նշաձողը իջեցնել: Անվտանգության ի՞նչ երաշխիքներ են մտնում դրա մեջ: Արդյո՞ք Արցախը կկարողանա պահպանել իր զինված ռւժերը: Եվ կարգավիճակի հետ կապված նման մի շարք կարևոր հարցեր:
Եվ երկրորդը՝ ի՞նչ ասել է «միջազգային կոնսոլիդացիա», ո՞ր երկրներին կարող ենք ներգրավել, և պատրա՞ստ և ունակ են նրանք Ադրբեջանին հորդորել կամ ստիպել համաձայնվել վերը նշված կարգավիճակին:
Քանի դեռ այս հարցերի պատասխանները չունենք, ոչինչ հստակ չէ և վաղ է ասել ընդունելի է, թե ոչ:
Սփյուռքում այսօր ինչպիսի՞ անհանգստություններ կան Հայաստանի և Արցախի շուրջ զարգացումների վերաբերյալ։ Արցախից պաշտոնական անհամաձայնություն են հայտնում Փաշինայնի տեսակետներին։
Սփյուռքը իսկապես ունի բազմաթիվ անհանգստություններ: Փառուխ գյուղի իրադարձությունները, պատգամավորների մուտքը Արցախ արգելելը մեզ կրկին հիշեցրեցին, թե որքան խոցելի է Արցախի անվտանգությունը՝ նույնիսկ և հատկապես ռուսական խաղաղապահների ներկայությամբ: Եվ դրան ավելացավ Փաշինյանի հայտարարությունը, որը նույնպիսի ցնցումներ և կոշտ արձագանքներ է առաջացրել Սփյուռքում, ինչպես բուն Հայաստանում ու Արցախում:
Արցախի պաշտոնական անհամաձայնությունը Փաշինյանի հետ խոսում է այն մասին, որ Արցախի ու Հայաստանի իշխանությունները միասնական չեն և նույնիսկ բավարար հաղորդակցություն և տեսակետների քննարկում չկա: Եվ վերջինիս համար միայն և միայն Նիկոլ Փաշինյանն է մեղավոր: Այսպիսի կարևոր հայտարարությունը ինչու՞ պետք է Արցախի իշխանությունը լսի ԱԺ ելույթից, և ինչու այն նախորոք չէր քննարկվել ու պարզաբանվել Արցախի իշխանության հետ: Եվ խնդրահարույցը ոչ միայն դա է, այլ նաև մանրամասների բացակայությունը: Նման տեսակետը կարող է ամենատարբեր ձևերով ընկալվել, քանի որ չկան մանրամասներ և լսողը այդ բացերը լրացնում է սեփական ամենատարբեր ենթադրություններով:
Ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի ընդդիմության գործողությունները։
Խորհրդարանական ընդդիմությունը ոչնչով չի փոխվել՝ շարունակում են ամեն ինչ անել, որպեսզի իշխանությունը ձախողվի և իրենք գան իշխանության: Նրանց գործունեության գերակշռող մասը կամ պոպուլիստական ելույթներ են, կամ Ռուսաստանի շահերի սպասարկում: Կրկին փորձում են փողոցային պայքարի անցնել, սակայն անհասկանալի է, թե հիմա ինչն է փոխվել: Թերևս հետաքրքիր մեկ դետալ է ավելացել, որ նրանք որդեգրել են Նիկոլ Փաշինյանի ընդդիմադիր գործունեության սկզբունքներից մեկը: Նրանք հայտարարեցին, որ ընդամենը մեկ փամփուշտ ունեն, և դա օգտագործելու են ամենահարմար պահին: Փաշինյանը նույնպես տարիներ շարունակ պատրաստվեց և սպասեց փողոցային պայքարի ամենահարմար պահին, և երբ այդ պահը եկավ տեղի ունեցավ հեղափոխությունը: Երկու դեպքում էլ պատճառը հետևորդների հիասթափությունից ու վարկաբեկումից խուսափելն է: Պարզապես ներկա ընդդիմության պարագայում նրանք չգիտես ինչու չեն գիտակցում, որ իրենք արդեն իսկ վաղուց վարկաբեկված են և չեն հասնելու հաջողության:
