«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է Ստամբուլում լույս տեսնող «Ակոս» հայկական շաբաթաթերթի հայերեն բաժնի խմբագիր Բագրատ Էստուկյանը
-Օրերս Երևանում ընդդիմությունը հանրահավաք էր կազմակերպել, որտեղ շատ հնչեց Թուրքիայի անունը: Մասնավորապես, նախորդ իշխանությունները խոսելով 2009-ի ֆուտբոլային դիվանագիտությունից, ասացին, որ այդ ժամանակ Հայաստանն այնքան հզոր էր, որ ասում էր՝ մինչև Թուրքիայի խորհրդարանը չվավերացնի արձանագրությունները, մենք չենք վավերացնի: Պատգամավորներից մեկն էլ ասել, էր Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններում պետք է բացառել որևէ համաձայնություն, որը հարցականի տակ կդնի հայ ժողովրդի հայրենազրկման և ցեղասպանության իրողությունը: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունները, հատկապես այս փուլում, երբ փորձ է արվում Թուրքիայի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել:
-Հայ-թուրքական այդ գործընթացը առանձնապես շոշափելի արդյունքներ չի տալիս: Երկու երկրների բանագնացները երկրորդ հանդիպումն ունեցան, սակայն տեսանելի, շոշափելի զարգացում գոյություն չունի: Այսօր Փաշինյան-Ալիև հանդիպումն է նախատեսված Բրյուսելում, և երեկվա հանրահավաքը, այդ հանդիպմանն ընդառաջ ժողովրդի կամքը ցուցադրելու միտումով էր կազմակերպվել: Ճիշտ է, որ այս պահին մենք ունենք լուրջ խնդիրներ, որովհետև Ադրբեջանի կողմից մեզ պարտադրած այդ 5 սկզբունքների մեջ Արցախի հայության ինքնորոշման իրավունքը չկա: Դա մեզ համար շատ նուրբ կետ է: Մենք ստիպված ենք Արցախի ժողովրդի գոյությունը երաշխավորող կողմ լինելու, չենք հրաժարվել այդ հանգամանքից, չենք կարող ասել՝ Արցախը թող իր խնդիրը ինքը լուծի: Մենք պարտավոր ենք երաշխավորել Արցախի ժողովրդի անվտանգությունը, հետևաբար, այս բոլոր դժվարությունը կանգնած են վարչապետ Փաշինյանի առջև: Չգիտեմ՝ այսօրվա հանդիպումն ինչ ընթացք ունեցավ, ինչեր խոսվեցին, դեռ հայտարարություններ չկան: Ամեն ինչ կախված է այս զարգացումներից:
Մյուս կողմից կա իրողություն, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ներդրումը կամ դերակատարությունը շատ իմաստալից չի թվում, քանի որ Ադրբեջանը չի ցանկանա այլևս լսել նրանց ձայնը, իսկ մենք էլ տակավին պահանջում ենք այդ հարթակը:
Երեկվա հանրահավաքի նկատմամբ առարկություն չունենալով հանդերձ, ընդհանուր առմամբ մեր ընդդիմության աշխատաոճը ինձ համար բավականին անընդունելի է, որովհետև Ռոբերտ Քոչարյանին իշխանության բերելու մարմաջը ինձ համար անընդունելի երևույթ է: Ռոբերտ Քոչարյանն արեց իր անելիքը, և դրանից տուժեց հայ ժողովուրդը: Հիմա այսքան տարի հետո քոչարյանական քարոզչության համար ընդդիմություն կազմակերպելը ինձ համար այնքան էլ իրավացի թվացող երևույթ չէ:
-Կարո՞ղ ենք պնդել, որ այնտեղ հավաքվածները մեկ նպատակ ունեն՝ Քոչարյանին իշխանության բերել, այլ ոչ թե Արցախի խնդրով են մտահոգ:
-Այո՜, ես այդպես եմ կարծում, հետևաբար, Իշխան Սաղաթելյանի կամ այլոց խոսքը նկատի չեմ առնում: Ճիշտ է, որ մեր առջև լուրջ խնդիրներ կան, բայց այդ խնդիրները չեն ընդդիմության գլխավոր մտահոգությունը, նրանց նպատակն իշխանափոխությունն է:
-Հայաստանի և Թուրքիայի բանագնացները երկու հանդիպում են անցկացրել, և այս պահին երրորդ հանդիպման մասին խոսք չկա: Կարծում եք՝ որոշակի դադա՞ր են վերցրել կողմերը:
-Ոչ թե դադար են վերցրել, այլ շատ դանդաղ ընթացող գործընթացի հետ գործ ունենք: Շատ լուրջ խնդիրներ կան քննարկելու, օրինակ ցամաքային սահմանի բացումը, Հայաստանի նկատմամբ կիրառվող շրջափակման վերացումը: Եվ այս բոլորը մենք ակնկալում ենք Թուրքիայից, ոչ թե Հայաստանից, որովհետև սահմանը փակողը Թուրքիան է եղել, հետևաբար այսօր սահմանը փակելու որոշումը միակողմանի կերպով Թուրքիայի որոշումը պետք է լինի: Գիտեք, որ Գյումրի-Կարս երկաթգիծ կա, որը 30 տարուց ավելի չի գործում: Այդ երկաթգծի գործարկումը Թուրքիայից է կախված, ոչ Հայաստանից: ես հույս ունեի, որ քանի որ այս գործընթացն սկսվեց, նման քայլեր կարվեն, բայց դրա մասին խոսք չկա, ժամկետներ էլ չեն նշվում: Շատ մեծ հույսեր մենք չունենք:
-Թուրքիան պնդում է, որ առանց նախապայմանների է ընթանում գործընթացը: Կարծում եք՝ ինչ-որ կետից Թուրքիան նախապայմաններ առաջ կբերի՞:
-Հետզհետե նախապայմանի պետք է վերածվի Ադրբեջանի կողմից հաշտության համար առաջարկած պայմանագրի գործողությունը: Այո, առանց նախապայմանների սկզբունքով սկսեց հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացը և մինչև այս պահը նախապայմանի շեշտադրում չկա, բայց Թուրքիան զանազան առիթներով արտահայտվել է, որ Հայաստանը պետք է Ադրբեջանի առաջարկներին դրականորեն պատասխանի և լուծում գտնվի: Ադրբեջանի առաջարկած 5 կետերը, իրականության մեջ, եթե նման տարակարծություններ գոյություն չունենային, համաշխարհային առումով բավական տրամաբանական էին և ընդունելի էին: Սակայն այստեղ կա լուրջ խնդիր՝ Արցախի ինքնորոշման իրավունքը: Այս նախապայմանը մեզ պարտադրում է այդ իրավունքից հրաժարվել կամ այդ իրավունքի համար կողմ չլինել: Սա մեզ համար բավականին դժվար է և անընդունելի:
