Պատմության ողբերգական փաստերի նկարների ցուցադրությանը նախորդել է Վրաստանի երիտասարդական միության նախաձեռնած իրազեկման երթը։
Թբիլիսիի հայաբնակ Հավլաբար թաղամասի «Երևանյան պուրակում» Վրաստանի երիտասարդական միությունն այսօր` փետրվարի 27-իրականացվել է նկարների ցուցադրություն՝ նվիրված Սումգայիթի, Բաքվի, Մարաղայի հայերի ջարդերի ողբերգական տարելիցին։ Հայտնում է Վրաստանում Հայաստանի դեսպանությունը։
Ցուցադրությանը նախորդել է միության նախաձեռնած իրազեկման երթը։
Հիշեցնենք, որ 1988թ. փետրվարի 26-29–ը Բաքվից 20 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Սումգայիթ քաղաքում ադրբեջանական իշխանությունները սկսեցին տեղի հայ բնակչության բնաջնջումը, որն ուղեկցվում էր հայերի ունեցվածքի զանգվածային թալանով և ոչնչացմամբ:
Պաշտոնական տվյալներով՝ զոհվել է 26 հայ, ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ զոհերի թիվը մի քանի հարյուր է։
1990թ. հունվարի 13-19-ը հայերի զանգվածային ջարդեր իրականացվեցին արդեն Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքվում: Փաստերը թաքցնելու և դրանք չբարձրաձայնելու պատճառով հնարավոր չի եղել հաշվել Բաքվում սպանված և ջարդերի հետևանքով մահացած հայերի ստույգ թիվը, սակայն, ըստ տարբեր տվյալների՝ 1988-1990 թթ. Այդ թիվը հասնում է առնվազն 500-600-ի:
Արցախի Հանրապետության Մարաղա ավանի բնակչության ցեղասպանությունն իրականացվեց է 1992 թ. ապրիլի 10-ին։
Ադրբեջանական զորքերը, ներխուժելով Մարաղա, դաժանաբար սպանել ու կտտանքների էին ենթարկել տեղի խաղաղ բնակչությանը, այդ թվում՝ կանանց, երեխաներին ու ծերերին։ Ադրբեջանցի զինծառայողները 45 հոգու գլխատել, այրել, ավելի քան 100 կանանց և երեխաների գերեվարել էին։
Այդ ոճրագործության հեղինակներն ու կատարողներն արժանացան պետական բարձր պարգևների, իսկ նրանց հրամանատարը՝ Ադրբեջանի Ազգային հերոսի կոչմանը:
Մարաղայի ողբերգական դեպքերի ընթացքում սպանված հայերի թիվը տատանվում է 80-100-ի միջև։ Ավելի քան 40 մարդ վիրավորվել է, 63-ը՝ գերեվարվել։ Սպանդը շարունակվել է ապրիլի 22-23-ին, երբ կենդանի մնացած մարաղացիները վերադարձել էին մահացածներին հողին հանձնելու համար։
Հայկական կողմը Մարաղայի կոտորածը գնահատում է որպես ցեղասպանություն։ Իսկ մարդկության դեմ ուղղված հանցագործությունները վաղեմության ժամկետ չունեն։
