Ուկրաինայում իրավիճակը ինքնին աշխարհի փոփոխության վկայություն է, միաժամանակ նոր տեմպ և բովանդակություն կարող է հաղորդել այդ փոփոխությանը: Ըստ այդմ, մարտավարական խնդիրներից զատ Հայաստանի համար լրջագույն խնդիր է նաև ռազմավարական դիտարկումը: Ինքնին հասկանալի է, որ այդ հարցում չկան արագ պատասխաններ, չկան այնպիսի արագ եզրահանգման հնարավորություններ, ինչպես օպերատիվ-մարտավարական ռեժիմի պայմաններում՝ ամեն կերպ պետք է ապահովել չեզոքություն, իսկ հնարավորության դեպքում էլ՝ ակտիվ չեզոքություն:
Ռազմավարական անելիքի պարագայում Հայաստանի համար անհրաժեշտություն է դառնում դիտարկումների շատ մեծ դիապազոնի և գործիքակազմի տիրապետելը, հասկանալու համար, թե ինչպիսին կարող են լինել սցենարային մշակումներն ու դրանց ուղղությամբ անելիքների ծրագրավորումը: Ինստիտուցիոնալ կարողությունների առումով Հայաստանն այդ տեսանկյունից ունի խնդիրներ:
Խնդիրներ կան քաղաքական մտքի և բովանդակության ձևավորման տեսանկյունից: Սա նշանակում է, որ պետք է անել առավելագույնը՝ եղած փոքր ներուժը առավել մեծ էֆեկտիվությամբ կիրառության մեջ դնելու կամ պահելու համար:
Հայաստանում ներքին քաղաքական անհանդուրժողությունը էական, լուրջ խոչընդոտ է այդ խնդիրը լուծելու համար, էլ չասած այն մասին, որ ներքին քաղաքականության մի շարք մեծ ու փոքր խմբեր զբաղված չեն այլ բանով, քան արտաքին քաղաքական խմբավորումների և շրջանակների շահերի սպասարկումը՝ կամա, թե ակամա, ուղիղ, թե անուղղակի իմաստով:
Հայաստանում հասարակական-քաղաքական միջավայրն ավելի շատ կենտրոնացած է տեղի ունեցող բախտորոշ զարգացումներում «սեփական ճաշակին» համարժեք պարագաներ գտնելու և նախընտրած կողմին երկրպագելու գործով, քան տեղի ունեցողի ռազմա-քաղաքական աշխարհա-քաղաքական խորքային վերծանման: Այդ վերծանումը անհրաժեշտ է հասկանալու համար, թե արևմտա-ռուսական դիմակայության կոշտացումը ինչ տարածում կարող է ունենալ այլ ռեգիոնների, մասնավորապես կովկաս-մերձավորարևելյան գոտու վրա, ինչ տևականություն կարող է ունենալ և արդյո՞ք մենք ականատես ենք նոր երկբեվեռ աշխարհի ձևավորման, որտեղ սակայն Ռուսաստանի «դեմքով» իրականում և գործնականում եղանակ ձևավորողը լինելու է Չինաստանը: Թե՞ այդուհանդերձ Արևմուտքը Ուկրաինայի հարցում «ճանապարհ» է տալիս Ռուսաստանին՝ Չինաստանի ճանապարհը փակելու համար:
Դիտարկման ենթակա վեկտորները բազմաթիվ են և անկասկած է, որ Ուկրաինայի պատերազմում որևէ ելքի պարագայում ոչ միայն չկա աշխարհաքաղաքական վերափոխման ավարտ, այլ բոլոր դեպքերում լինելու է շարունակություն ու հարցն այն է, թե ինչ վեկտորով:
