2021 թվականին Հայաստանում ընդհանուր վարկավորման ծավալների նվազում է արձանագրվել, սակայն հիպոթեքային վարկավորման ծավալներն աճել են մոտ 30 տոկոսով, բայց։ Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանի պարզաբանմամբ հիպոթեքային վարկերի ծավալները շարունակել են բարձր մնալ հիմնականում եկամտային հարկի հետ կապված արտոնությունների տրամադրման պատճառով։ «Այս պահին կանխատեսվում է, որ աճը կշարունակվի, որովհետև երբ ուսումնասիրում ենք, թե պահանջարկի կողմից եկող ազդակները, ինչպես նաև առաջարկը՝ շինթույլտվությունները, տեսնում ենք, որ պահանջարկն էլ, առաջարկն էլ բավական բարձր մակարդակների վրա են։ Դա, բնականաբար, իր հետ բերում է հիպոթեքային վարկավորման աճին»,- նշել է ԿԲ նախագահը։
Թե ի՞նչ ազդեցություններ ու ռիսկեր է պարունակում հիպոթեքային վարկավորման ծավալների աճը, «Առաջին լրատվականը» փորձել է պարզել տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանի հետ:
Տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանի կարծիքով՝ հիպոթեքային վարկավորման ծավալների աճի հետևանքով հնարավոր նշանակալի ռիսկերի առաջացման հավանականությունը մեծ չէ, սակայն կա: «Հիմնական ռիսկն այն է, որ հիպոթեքային վարկեր վերցրած մարդիկ հնրավոր է՝ չկարողանան պատշած սպասարկել, և բանկային համակարգի համար խնդիրներ առաջանան։ Բայց նմանատիպ դրսևորումների ռիսկն այս պահին չեմ նկատում»,-ասաց տնտեսագետը։ Այս հարցում նա շատ է կարևորում, թե զուգահեռաբար քաղաքացիների եկամուտները տարեցտարի ի՞նչ դինամիկա կունենան, հիպոթեքային վարկ ունեցողները ինչպիսի՞ ֆինանսական կացության մեջ կհայտնվեն: «Այսպիսի ռիսկերի կառավարման, զսպման համար բանկերը հանգամանալից կերպով գնողունակության ստուգում է կատարվում իհարկե, սակայն եթե տնտեսական լուրջ անկում ունենանք, զգալի թանկացումներ, միևնույն է՝ այս պարագայում կմեծանա սոցիալական խնդիրների առաջացման ռիսկը: Այսինքն՝մեծ հաշվով տնտեսական կայունության հետ է կապված»,-ընդգծեց Խաչատրյանը:
Հիպոթեքային վարկավորման ավելացումը, ըստ տնտեսագետի դրական է ազդելու շինարարության, անշարժ գույքի շուկայի աշխուժացման վրա, ինչն արդեն տեսանելի է ։
Խաչատրյանը այս աճը հիմնականում պայմանավորում է նաև եկամտային հարկի վերադարձի փոփոխությունը, որ առաջարկվում է աստիճանաբար սահմանափակել արտոնության գործողությունը Երևանի կենտրոնում և դրան հարող հատվածում: Մասնավորապես 2022թ. հուլիսի 1-ից արտոնությունը կդադարի Երևանի առաջին գոտու նոր շենքերում բնակարանների ձեռքբերման վարկերի տոկոսների նկատմամբ, 2023թ. հունվարի 1-ից՝ Երևանի երկրորդ գոտու, 2023թ. հուլիսի 1-ից՝ Երևանի երրորդ գոտու, իսկ 2025թ. հունվարի 1-ից՝ Երևանի մնացած գոտիներում բնակարանների գնման վարկերի նկատմամբ: Բնականաբար Երևանում բնակարան գնելու մտադրություն ունեցողներից շատերը ձգտել են արագ արտոնյալ պայմաններով հիպոթեքային վարկավորումով տներ գնել:
Տների գների վարկավորման ծավալների աճի վրա չի կարող ազդել գնաճը, շուկայի տատանողակաանությունը: Գնաճը կարող է ազդեցություն ունենալ անշարժ գույքի շուկայի ակտիվության, գործարքների թվի վրա, բայց ոչ վարկավորման ծավալների:
