Յուրաքանչյուր հունվարի 28 Հայաստանում վերածվում է պաթոսառատության հերթական «տոնի», քանի որ այդ օրը Հայաստանում նշվում է բանակի կազմավորումը: Դա այն պարագայում, երբ հայկական բանակը մշտապես ունի ոչ թե պաթոսի, այլ պետական օրգանիզմի բնականոն աշխատանքի կարիք, որի առանցքային արդյունքներից մեկն էլ արտացոլվելու է բանակում՝ թե կենսապայմանների, թե մարտական կարողությունների, թե նաև արժեհամակարգային ու գաղափարական բազայի տեսքով: Բայց, այդ ամենի համար Հայաստանում պետք է ձևավորվեր հասարակական-քաղաքական քննարկումների ինտիտուցիոնալ միջավայր, որը պետք է բարձրացներ բոլոր, այդ թվում բանակի վերաբերյալ ոլորտային քննարկումների մակարդակը:
Հաճախ, երբ խոսվում է հայկական բանակի մասին, ուշադրությունը կենտրոնանում է բանակի մատակարարումների վրա՝ սպառազինություն, թիկունքային ապահովում, սնունդ և այլն: Մինչդեռ, թերևս կարևորագույն խնդիրներից մեկը եղել և մնում է ոչ միայն նյութական, սպառազօնական մատակարարումների հարցը, այլ հասարակական-քաղաքական կյանքից դեպի բանակ մտքի, արժեքների, գաղափարների, հայեցակարգային մոտեցումների և պատկերացումների մատակարարումը բառի թե բուն, թե պատկերավոև իմաստով, այդ երևույթի թե ուղղակի, թե անուղղակկի իմաստով: Ավելին, Հայաստանի այդ գործընթացը պետք է լիներ փոխադարձ: Այլ կերպ ասած, հասարակական-քաղաքական միջավայրից ստանալով այդ ամենը, բանակը պետք է դրանք մշակեր իր շրջանակում և «վերադարձներ» հասարակական-քաղաքական միջավայր, այդ կերպ դառնալով Հայաստանի մտա-գաղափարական զարգացման գեներատորներից մեկը:
Հայկական բանակի խնդիրը չէր կարող և չպետք է լինի լոկ մարտական՝ պաշտպանական, թե հարձակողական: Հայկական զինված ուժերը պետք է իրենց դերն ու պատասխանատվությունը, իրենց առաքելությունն ունենային, և պետք է ունենան հասարակական-քաղաքական մտքի զարգացման գործում: Դա ամենևին նույնական չէ ներքաղաքական սուբյեկտությանը: Ասել կուզի, բանակը կուսակցություն չէ: Եվ հասարակական-քաղաքական մտքի զարգացումն ամենևին լոկ կուսակցությունների խնդիրը չէ: Սակայն, զինված ուժերի այդ առաքելության գիտակցման և իրականացման համար պետք էր այդ գիտակցությունն ունեցող բարձրագույն հրամկազմ, գեներալակազմ: Դժբախտաբար, հայկական բանակի գեներալակազմի գիտակցությունը ամփոփված է այն դղյակների տեսքով, որ այդ թվում բանակի հաշվին իրենց համար կառուցել են գեներալները Հայաստանում և Արցախում: Հենց այդ միտքը, «ճաշակն» ու պատկերացցումներն էլ արտացոլվել են բանակ-հանրություն հաղորդակցության գործում:
Այսօր, երբ Հայաստանում խոսվում է բանակային ռեֆորմի մասին, ինչի անհրաժեշտությունը չի հերքում գործնականում որևէ հանրային շրջանակ՝ անկախ գիտակցության մակարդակից և քաղաքական հայացքներից, պետք է թերևս արձանագրել, որ այդ ռոֆորմը պետք է ներառի նաև հասարակական-քաղաքական միջավայրի և բանակի հաղորդակցային տիրույթը՝ բովանդակային, արժեհամակարգային, գաղափարական իմաստով: Բանակը պետք է հասարակական-քաղաքական միջավայրից պահանջի ոչ միայն սպառազինոության և նյութական մատակարարումների բավարար ռեսուրսներ և ընթացք, այլ նաև բովանդակային «մատակարարումներ», և հասարակական-քաղաքական միջավայր փոխանցի այդպիսի բովանդակություն՝ սահմանելով պատերազմական մշտական ռիսկի, բարդագույն աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ միջավայրում կենսագործելու պարտադրվածություն ունեցող պետության զարգացման և արդիականացման բովանդակային նշաձողեր:
Բովանդակային, այլ ոչ պաթետիկ-կենացային: Բանակին պետք է շոյի ոչ թե այդ պաթոսն ու կենացը, եթե անգամ հնչում է գերանկեղծ ու գերսրտացավ հիմքով, այլ միտքը, գաղափարը, հայեցակարգը, որ պետք է գա հանրությունից, հարկ եղած դեպքում անգամ քննադատական, պարտավորեցնող խոսքով ու տոնայնությամբ: Եվ նույն կերպ նաև բանակը ինքը պետք է հասարակական-քաղաքական միջավայրը դնի այդօրինակ և այդորակ բովանդակություն «մատակարարելու» պարտավորության տակ, սահմանելով Հայաստանում հասարակական-քաղաքական և տնտեսական միջավայրում վարքագծի և կենսագործունեության բարձրորակ նշաձողեր: Հայաստանում տարիների, տասնամյակների քաղաքական դեգրադացիայի, անկման, արժեհամակարգային և բարոյական գահավիժման առանցքային պատասխաննատուներից մեկն էլ բանակն է, որի բարձրագույն հրամկազմի գերակշռող մեծամասնությունը թույլ է տվել այդ ամենը՝ բիզնես և «խմբային», «կուսակցական», «կլանային» գործարքի գնալով քաղաքական ու տնտեսական «էլիտայի» հետ: Հայաստանում պետք է ձևավորվի բոլոր այդ խնդիրները հանգիստ, առանց ավելորդ զգայականության և «հաշվեհարդարային» տրամաբանության քննարկման մթնոլորտ, միջավայր, որը կլինի բանակային ռեֆորմի առանցքային մեխանիզմ ու գործիք, պաթետիկ-տնայնագործական միջավայրի փոխարեն զինուժի զարգացման շուրջ ձևավորելով պրոֆեսիոնալ միջավայր:
