«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է Էկոնոմիկայի նախկին նախարար, Բանկերի միության նախկին նախագահ, տնտեսագետ Արմեն Եղիազարյանը
Գազի ու էելկտրաէներգիայի սակագները բարձրացան: Սա ինչպիսի՞ շղթայական ռեակցիա է ունենալու տնտեսվարողների ու շարքային քաղաքացիների վրա: Սպասելի՞ էին արդյոք այս բարձրացումները:
Շղթայական ռեակցիան չափից է կախված, պետք է հաշվարկ արվի, թե ինքնարժեքի մեջ գազն ու էլեկտրաէներգիան ինչքան է: Այո, սպասելի էին այս բարձրացումները, ամբողջ աշխարհում էլ դա տեղի է ունենում:
«Գազպրոմ Արմենիայի» հայտի համաձայն գազի միջին կշռված սակագինը բարձրանալու է 6 տոկոսով: Ընդ որում, սա ենթակա է ճշգրտման՝ կախված գազի ջերմատվությունից: Սա ի՞նչ է ենթադրում:
Ֆորմուլա կա, որ որակից կախված գազի գինը կարող է ավելանալ կամ պակասել: Հիմա ամբողջ աշխարհում թանկացում է գնում: Հայաստանի սահմանին գազի գինը, եթե չեմ սխալվում 167 դոլար է հազար խմի-ի դիմաց, որը ավելի շատ է, քան Բելառուսի համար, բայց շատ ավելի քիչ է, քան Եվրոպային են վաճառում: Օրինակ, Մոլդովային 450 դոլարով են վաճառում: Ամբողջ աշխարհում էներգառեսուրսների դեֆիցիտ է: Այստեղ մի քանի բաղադրիչ կա, որոնցից մեկը ինֆլյացիոն պահանջարկն է:
Նշվում է, որ այո, ինչպես ամբողջ աշխարհում գազն ու էլեկտրաէներգիան պետք է թանկանան, բայց այստեղ կարևոր է, թե Հայաստանն ինչ քայլեր է անում, արդյոք դրանք բավարար են, որ տնտեսությունը սակագներից արագ աճի:
Եթե սակագներն աճում են, մնացած գներն էլ պետք է աճեն: Ինչքան էլ գլուխդ պատով խփես, դա տեղի է ունենալու: Պետք է նայես, թե ինքնարժեքի մեջ որքան է կազմում այդ ապրանքների տեսակարար կշիռը, այդքան չափով էլ գները կավելանան: Շատ մեծ ազդեցություն չի ունենա, բայց սկսած խտացված գազից, որն օգտագործում են որպես վառելիք, վերջացրած այն վառելիքով, որ օգտագործում են արտադրության մեջ ու կենցաղում: Ի վերջո, մի քանի տոկոսով կավելանան գազ վառելու բնակչության ծախսերը:
Հիմա եթե սակագինը կախված է ջերմատվությունից, փաստացի քաղաքացին կարող է չիմանա՞լ, թե որքան է թանկացել գազը:
Կարող է նման բան լինել, դա կախված է որակից: Կա ինչ-որ բանաձև, որով պետք է հաշվարկեն: Կարևորն այստեղ դա չէ, այլ այն, որ գազը համակարգային ապրանք է, դրա գինն ազդում է բոլոր գների վրա: Էլեկտրաէներգիայի ինքնարժեքի մեջ էլ է գազը մտնում: 1/3-ը գազից է կախված:
Կա տեսակետ, որ էլեկտրաէներգիայի սակագնի 4,7 դրամով թանկացումը խոսում է համակարգում առկա լուրջ ռիսկերի ու խոշոր ձախողումների մասին:
Այո, հնարավոր է և այդպես լինի: Ձախողումները կապված են էներգախնայողության հետ: Գինը որ շատ բարձր չի, որպես կանոն խնայողություն չեն անում: Գինը պետք է բարձր լինի, որ ռեսուրսդ դեֆիցիտ դառնա, որ սկսես մտածել՝ ոնց անես, որ ներդրումներ անե ու այդ ռեսուրսը խնայես: Հիմա պետք է արդյունավետությունն ավելացնեն, իսկ դրա համար ներդրումներ են պետք:
