«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է «Ազատ Հայրենիք–ՔՄԴ» խմբակցության ղեկավար Արթուր Հարությունյանը
-Պարոն Հարությունյան, նախօրեին Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հանդիպել է մի շարք հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ՝ քննարկելու սահմանադրական հնարավոր փոփոխությունների հարցը:
Ավելին՝ առաջիկայում կստեղծվի աշխատանքային խումբ, որը հանրային քննարկումների առարկա կդարձնի սահմանադրական հնարավոր փոփոխությունների անհրաժեշտության հարցը: Հայաստանում էլ սահմանադրական բարեփոխումների խորհուրդ է ստեղծվել: Որքանո՞վ են Արցախում սահմանադրական հնարավոր փոփոխությունները պայմանավորված Հայաստանում սպասվող սահմանադրական փոփոխություններով:
-Մենք միշտ էլ խոսել ենք սահմանադական փոփոխությունների մասին, բայց պատերազմից անմիջապես հետո կային ավելի հրատապ խնդիրներ, որոնք պետք է կարճ ժամանակահատվածում լուծումներ ստանային: Դրանք սոցիալական խնդիրներն էին և այլն: Հիմա արդեն այն փուլն ենք անցնում, որ սահմանադրական բարեփոխումների կարիքը կա, և այն պետք է համապատասխանեցվի այսօրվա իրականությանը: Այս հարցում ձևավորվել է կոնսենսուս, որպեսզի առաջիկայում սկսենք սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացը:
-Կառավարման մոդելի փոփոխություն լինելո՞ւ է, թե ոչ, որովհետև շատերը չէին խրախուսում սուպերնախագահական համակարգը Արցախում, բայց 2016-ի քառօրյա պատերազմը ստիպեց այլ հանգամանքներ հաշվի առնել:
-Դեռևս սահմանադրական փոփոխությունների հանձնաժողովը չի ստեղծվել: Մինչև հունվարի վերջ, փետրվարի սկիզբ այդ հանձնաժողովը պետք է ստեղծվի և բոլոր հայեցակարգային մոտեցումները պետք է քննարկվեն այդ հանձնաժողովի շրջանակներում: Հանձնաժողովում ապահովվելու է քաղաքական ուժերի ներկայացվածությունը, փորձագետների, կառավարության պատասխանատուների ներկայացվածությունը: ԵՌս կարծում եմ, որ այսօր մեզ կառավարման մոդելի փոփոխություն պետք է, քանի որ այսօրվա մեր իրականությանը այսօրվա Սահմանադրությունն այնքան էլ չի համապատասխանում: Իսկ թե կառավարման ինչ մոդել կընտրվի, դա պետք է քննարկվի հանձնաժողովում: Երբ հայեցակարգը ձևավորվի, այդ ժամանակ ավելի հստակ կլինի ամեն ինչ:
-Ձեր կարծիքով՝ կառավարման որ մոդելն է այսօր առավել նախընտրելի Արցախի համար:
-Եկեք ժամանակից առաջ չանցնենք, համենայնդեպս այսօր գործող նախագահական համակարգը մեր իրականությանը չի համապատասխանում, դրա համար պետք է գնանք փոփոխությունների: Մնացածը այդ հանձնաժողովի շրջանակներում կորոշվի: Անձնապես իմ պատկերացումը շատ նախնական այն է, որ պետք է լինի կիսանախագահական կառավարման համակարգ: Ամեն դեպքում դա պետք է քննարկվի, հայեցակարգը հաստատվի, և նոր կոնսենսուսով այդ գործընթացը առաջ ընթանա:
-Արցախի քաղաքական մյուս ուժերը, ԱԺ-ում ներկայացված մյուս խմբակցությունները ի՞նչ տեսակետ ունեն այս հարցում, նրանք նույնպես տեսնո՞ւմ են սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտությունը:
-Այդ հարցը չենք քննարկել, քանի որ հանձնաժողովը դեռ ձևավորված չի: Բայց ձևավորվելուն պես այնտեղ բոլոր խորհրդարանական ուժերը ներկայացված են լինելու, և քննարկումների ընթացքում կորոշվի:
-Իսկ հնարավո՞ր է հակասություններ լինեն, շատ ուժեր դեմ լինեն կիսանախագահական համակարգի անցնելուն:
-Ամեն ինչ էլ հնարավոր է, այս պահին ոչինչ ասել չեմ կարող, քանի որ որևէ քննարկում դեռ չենք ունեցել:
-Կոնկրետ ի՞նչը Արցախի Սահմանադրության մեջ չի բավարարում, որ ուզում եք գնալ փոփոխությունների:
-Սահմանադրությունն այսօրվա իրականությանը համապատասխանեցնելու հարց կա: Այսինքն՝ օրենսդիր, գործադիր ինստիտուտների, նախագահական ինստիտուտի տարանջատումը պետք է հստակ լինի: Քանի որ այս Սահմանադրությամբ նախագահը նաև հանդիսանում է կառավարության ղեկավարը, հիմա ինստիտուցիոնալ տարանջատման խնդիր կա:
Սահմանադրական փոփոխությունների հայեցակարգը մշակելուց հետո ամբողջությամբ դրվելու են հասարական քննարկումների, հանրային լսումների: Եվ այդ ամեն արդյունքում մենք պետք է հասկանանք՝ կա՞ այդ ձևավորված պահանջը, և ըստ դրա առաջ գնանք: Այս պահին դեռևս հանրային լսումներ չենք իրականացնում:
-Այսինքն՝ Արցախի իշխող ուժն է առաջարկում այս փոփոխությունները:
–Ոչ, կոնսենսուսային տարբերակով պետք է լինի: Դրա համար ասում եմ, որ այնպես չէ, որ իշխող ուժը ինչ-որ բան է առաջարկում, մենք պետք է կոնսենսուսային տարբերակով առաջ գնանք: Հնարավոր է, որ քննարկումներ ընթացքում պարզվի, որ կառավարման մոդելի փոփոխություն պետք չէ, այդ ժամանակ որոշումներ կկայացվեն: Այս պահին դեռևս վաղ է այդ մասին խոսել: Այն, որ այս պահի դրությամբ մենք գործող Սահմանադրությամբ խնդիրներ ենք ունենում այսօրվա ստեղծված իրականության հետ, դա փաստ է: Իսկ մնացածը գործընթաց է, որ պետք է սկսենք և ընթացքում հասկանանք՝ մեր հետագա քայլերը:
–Ամենակարևորը ի՞նչ պետք է փոխել Սահմանադրության մեջ:
-Օրինակ՝ նախագահի հրաժարականի դեպքում այսօրվա Սահմանադրության մեջ նշված է, որ թե՜ ԱԺ-ն, թե՜ կառավարությունը լուծարվում են և արդյունքում ամբողջ պետական համակարգը խաթարվում է, ինչը մեր իրականությանը չի համապատասխանում: Եվ պետք է հստակ դա տարանջատվի:
–Ի՞նչ ժամկետներում պետք է հանձնաժողովն ամփոփի իր աշխատանքը:
-Հանձնաժողովը ամենաուշը ամսվա վերջին կամ փետրվարի սկզբին պետք է ստեղծվի, դրանից հետո հայեցակարգի ընդունման ժամկետներ կսահմանվեն: Իմ պատկերացմամբ՝ 2023-ի ընթացքում է դա լինելու: Այսինքն՝ ժամկետների առումով շատ շուտ չի ստացվի:
