Հունվարի 19-ին լրանում է Թուրքիայի հայազգի մտավորական, լրագրող, հրապարակախոս, «Ակոս» թերթի խմբագիր Հրանտ Դինքի մահվան 15-րդ տարելիցը: Ո՞վ էր կանգնած Դինքի սպանության հետևում, կա՞ր դրանում քաղաքական ենթատեքստ, թե՞ զուտ ազգայնական: Դինքի սպանությունը ցնցեց Թուրքիան: Հարյուր հազարավոր մարդիկ Ստամբուլի փողոցներում էին և վանկարկում էին, որ իրենք Հրանտ Դինք են: Դինքը խոսում էր Թուրքիայի վերափոխման մասին, խոսում էր թե իբրև հայ, թե իբրև Թուրքիայի լիարժեք քաղաքացի, խոսում էր համարձակ: Նրա սպանությունից հետո Թուրքիան վերափոխվեց, բայց ոչ այնպես, ինչի մասին Դինքն էր խոսում: Այլ լրիվ հակառակ ուղղությամբ: Թուրքիայում հաստատվեց Էրդողանի գերիշխանություն կամ «սուլթանատ», ինչպես բնորոշում են միջազգային փորձագիտական շրջանակներում:
Էրդողանը Թուրքիայում հաստատեց նախագահական ուժեղ իշխանություն, սահմանափակելով քաղաքական ազատությունները: Իսկ այդ Թուրքիան խնդիր դարձավ ոչ միայն իր քաղաքացիների, ժողովրդավարական Թուրքիայի տեսլական ու պահանջ ունեցող հանրության համար, այլ գործնականում նաև Թուրքիայի հարևանների, հարակից ռեգիոնների անվտանգության ու կայունության համար: Այդ ցավագին հետևանքը իր վրա զգաց նաև Հայաստանը՝ 2020 թվականին, թեև դրանից մոտ տասնամյակ առաջ Հայաստանն ուներ ակնկալիք, որ կարող է վերափոխվել նաև հայ-թուրքական հարաբերությունը՝ ֆուտբոլային դիվանագիտության շնորհիվ: Այժմ վերստին հայ-թուրքական կարգավորման մի փուլ է, որտեղ կատարվում են առաջին քայլերը՝ թե ռեգիոնալ, թե ընդհանուր առմամբ համաշխարհային մեծ անորոշության, ու դժբախտաբար նաև Արցախի ու Հայաստանի դեմ նաև հենց Թուրքիայի մասնակցությամբ 44-օրյա պատերազմի հետևանքի պայմաններում:
Անշուշտ, հայ-թուրքական այդ գործընթացը լինելու է չափազանց բարդ, հակասական, բազմաթիվ շերտերով ու ենթաշերտերով: Այս իմաստով, կա այդ գործընթացի և Հրանդ Դինքի սպանության 15-րդ տարելիցի խորհրդանշական զուգորդում: Բանն այստեղ այն չէ, որ Հայաստանում քաղաքական բովանդակությունից հեռու ընդդիմությունը «մեծ պատմություն» է դարձրել հայ-թուրքական գործընթացում Հայաստանի ներկայացուցչի՝ տարիներ առաջ Թուրքիայում հենց Հրանտ Դինք հիմնադրամի ծրագրով այդ երկրի ժողովրդավարացման գործում հասարակական կառույցների դերի թեմայով հետազոտության հարցը:
Հրանտ Դինքն իր պատկերացումներով և գնահատականով խորհրդանշական ներկայություն ունի հայ-թուրքական խնդրում ընդհանրապես, հաշվի առնելով հենց այն պատկերացումներն ու գնահհատականները, որ նա հնչեցնում էր թե Թուրքիայի, թե երկկողմ հարաբերության վերաբերյալ, խորքային առումով պատկերացնելով նաև խնդրի առանցքայնությունը Հայաստան պետության և դրա անվտանգության համար:
Մի բան, որ հետխորհրդային, նորանկախ Հայաստանում գործնականում չդարձավ բավարար ուշադրության առարկա, չդարձավ հայ-թուրքական խնդրի վերաբերյալ հասարակական-քաղաքական քննարկումների և խորքային մշակումների նյութ, ենթարկվելով ավելի շուտ ներքաղաքական կոնյուկտուրայից բխող զգայական ազդեցության, որն իհարկե արտացոլում էր նաև արտաքին քաղաքական շահ, սակայն ոչ թե Հայաստանի, այլ Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության, որի համար հայ-թուրքական հարաբերության կարգավորման քաղաքական գործընթացը դիտվում էր ռեգիոնալ քաղաքականության կոնցեպտուալ շեղում:
