Հայաստանում նոր որակի և բովանդակության քաղաքական ուժի անհրաժեշտությունը կասկածի տակ չի դնում հանրային արդիական թերևս որևէ շրջանակ: Պայմանականորեն այն անվանվում է երրորդ ուժ, թեև այստեղ թերևս կա սկզբունքային մի հանգամանք, որ ունի հստակեցման կարիք, այլապես հանրությունն իր կամքից էլ անկախ գնահատում է իրավիճակը մեխանիկական տրամաբանությամբ: Երբ մենք խոսում ենք երրորդ, կամ թեկուզ առաջին, և ընդհանրապես որևէ մեկ ուժի մասին, մենք թերևս պետք է պատասխան տանք հարցին՝ իսկ Հայաստանն ունի այդ մե՞կ ուժի կարիքը կամ պակասը: Անկասկած՝ ոչ:
Հետևաբար այստեղ հարկ է խոսել այն մասին, որ Հայաստանն ունի քաղաքական նոր որակի և բովանդակության ուժերի կարիք, ոչ թե ուժի: Ի վերջո ենթադրենք եկավ երրորդ ուժը, որը սկզբունքորեն տարբերվում է եղածներից: Ի՞նչն է ավելի հավանական՝ եղածները միանգամից լռելյայն կամ անգամ պայմանավորված համաձայնությամբ միավորվելու են այդ նորի՞ դեմ, թե՞ սիրահոժար զիջելու են տեղը նրան և գնալու են «վերապատրաստվելու», այսպես ասած: Իհարկե առավել հավանականը, ընդ որում ասեմ՝ նաև բնականը առաջին տարբերակն է: Ի վերջո եղած ուժերը պայքարելու են քաղաքական արևի տակ իրենց տեղի համար, հետևաբար երրորդ ուժի հետ մրցակցությունը սկսելու են ոչ թե որակի բարձրացումից, այլ այդ որակապես նոր մրցակցի «ոչնչացումից»: Հետևաբար, մեկ ուժի ձևավորումը չէ խնդիրը, այլ ուժերի մի ամբողջ համակարգի: Այստեղ շատերը կարող են ասել՝ իբր մեկը շատ ստացվեց ձևավորել, դեռ մի բան էլ խոսում ենք միանգամից մի քանի ուժի ձևավորման մասին: Բայց, եթե մենք խոսում ենք գործնական արդյունավետության ակնկալիքով, ապա առավել նախընտրելի է գնահատել խնդրի բարդությունն ամբողջապես, հետևաբար լուծումների մասին էլ կազմել, ձևավորել, ձևակերպել ամբողջական պատկերացումներ, քան խնդիրը դիտարկել թերի և գնալ անարդյունավետ լուծումների ճանապարհով:
Պարզ է, որ մի քանի քաղաքական ուժերի ձևավորումը չի նշանակում պայմանավորվածություն, որ երկուշաբթի սկսում ենք ձևավորումը՝ երեք-չորս: Ներողամիտ եղեք այդպիսի ձևակերպումների համար, սակայն կարող են լինել այդպես ընկալողներ, հետևաբար արժե առավելագույնս պարզ մանրամասնել, որ խոսքն այդօրինակ մեկնարկի մասին չէ: Խոսքն այն մասին է, որ նոր որակի և բովանդակության, քաղաքական նոր մշակույթի մտքի կրող քաղաքական ուժի ձևավորման անհրաժեշտության մասին խոսող, միաժամանակ այդ ձևավորողը լինելու պատրաստակամություն ունեցող քաղաքական և հասարակական խմբերը բավականին բազմազան են, ունեն տարբեր գաղափարական, քաղաքական պատկերացումներ, սակայն նրանք թերևս պետք է մտածեն մեկ սեղանի շուրջ նստելու և Հայաստանում քաղաքական «ռեսթարթի» ռազմավարություն ու ճանապարհային քարտեզ մշակելու մասին: Խոսքը միայն իրավաբանորեն նոր ստեղծվելիք ուժերի մասին չէ, այլ նաև գուցե արդեն եղածների, որոնք սակայն իրենք էլ արձանագրում են մեծ վերափոխման հրամայականն ու անհրաժեշտությունը, քաղաքական թռիչքի անհրաժեշտությունը: Ի վերջո, չի բացառվում, որ գործընթացի մեկնարկը պետք է լինի պայմանականորեն Մեծ ֆորումի ձևավորումը, որը կարող է դառնալ քաղաքական յուրօրինակ համակարգի մոդել, միաժամանակ նաև այդպիսով փոխօգնության միջավայր, որտեղ նորի ձևավորումը կարող է տեղի ունենալ նաև փոխադարձաբար վերահսկելիության միջավայրում՝ ֆորումի գործունեության հարցում համակեցության և խաղի որոշակի ընդհանուր նորմերի շուրջ համաձայնության շնորհիվ: Ընդ որում, այդ պրոցեսին թե ցանկալի, թե երևի թե անհրաժեշտ է նաև տնտեսական շրջանակների ներգրավումը, քանի որ մեծ հաշվով քաղաքական և տնտեսական ռեֆորմացիայի խնդիրները չեն կարող ծավալվել առանձին, ինչպես որևէ դեպքում առանձին չեն քաղաքականությունն ու տնտեսությունը:
