Չի բացառվում, որ Ղազախստանում ծավալվող զարգացումները շարունակվեն։ Այդ դեպքում անկասկած է, որ դրանք ունենալու են ոչ միայն ներքին, այլև արտաքին, միջազգային լուրջ ազդեցություն:
Առավել ևս, որ խիստ ուշագրավ է Ղազախստանում բռնկված ալիքի զուգահեռականությունը առաջիկա օրերին սպասվող ռուս-ամերիկա, ՆԱՏՕ-Ռուսաստան ձևաչափի բանակցությունների հետ, որտեղ քննարկվելու են անվտանգային երաշխիքների հարցեր և որոնք ուղեկցվում են գրեթե վերջնագրային հռետորաբանությամբ երկու կողմից էլ: Ահա այդ ֆոնին հանկարծ բռնկում է տեղի ունենում Ղազախստանում: Այն կարող է լինել երկրորդ ճակատ Ռուսաստանի թիկունքից, չի բացառվում իհարկե նաև Ռուսաստանի բացած երկրորդ ճակատի հանգամանքը, թեև այդ առումով այնքան էլ պարզ չէ, թե Մոսկվային ինչին էր պետք անկայունությունը Ղազախստանում՝ ԱՄՆ-ի հետ որոշիչ բանակցությանը զուգահեռ: Հնարավոր է իհարկե, որ Ռուսաստանը կարող է այդպիսով շանտաժի ենթարկել Ղազախստանի կառավարությանը՝ թիկունքում անակնկալներ չունենալու համար: Իհարկե հնարավոր է դիտարկել ամենատարբեր վարկածններ, քանի որ մենք հասկանալիորեն չունենք ստույգ եզրակացությունների համար բավարար տեղեկատվություն:
Ղազախական դժգոհությունը կարող է լինել քաղաքական ամենատարբեր կայծերի առիթ: Այդ թվում նաև Թոււրքիայից, որի համար ռուս-ամերիկյան, կամ Արևմուտք-Ռուսաստան անվտանգային բանակցությունը կարող է դիտվել ռիսկ, քանի որ պայմանավորվածության պարագայում ԱՄՆ-ը ու ՌԴ-ն կարող են նվազեցնել Թուրքիայի մանևրի հնարավորությունը: Ըստ այդմ, Անկարան կարող է օգտագործել իր ազդեցությունը թյուրքալեզու երկրներում, այդ թվում Ղազախստանում՝ մասնավորապես Ռուսաստանի հանդեպ ճնշման համար: Բոլոր դեպքերում անկասկած է, որ Ղազախստանը ևս դառնում է աշխարհաքաղաքական «վառոդի» տակառ, առավել ևս Չինաստանի հարևանությամբ, ըստ այդմ իրադարձությունները այդ երկրում կարող են ունենալ բավականին անկանխատեսելի զարգացում:
Ղազախստանի իրադարձություններն ու դրանց համատեքստում ՀԱՊԿ մեխանիզմի գործարկումը, որ ցավալիորեն բաժին հասավ Հայաստանի նախագահության շրջանին, վերստին սրում են այդ կազմակերպությանը Հայաստանի անդամակցության նպատակահարմարության հարցը, հատկապես ժողովրդավարությունն առաջնահերթություն հռչակելու պարագայում: Գաղտնիք չէ՝ Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է թերևս մի պատճառով՝ հակառակը սուր դժգոհություն կառաջացներ Ռուսաստանում: Եվ Հայաստանը թերևս հենց այդ պատճառով էլ շարունակում է մնալ ՀԱՊԿ անդամ:
Մյուս կողմից սակայն, Հայաստանը այդ անդամությամբ պարբերաբար բախվում է թե՛ քաղաքական, թե՛ անգամ քաղաքակրթական տարբեր տրամաչափի խնդիրների, որոնցից մեկն էլ հենց ղազախական պատմությունն է: Սրանով հանդերձ, անկասկած է նաև, որ ՀԱՊԿ անդամակցության նպատակահարմարության արդիականությունը այդուհանդերձ չի ենթադրում արագ օպտիմալ լուծումներ: Հայաստանն այսօր օբյեկտիվորեն չունի այդպիսիք: Դրանց հասնելու համար պահանջվում է լուծել մի շարք ներքին ու արտաքին այլ հարցեր: Ավելին, անգամ դրանք բավական չեն, քանի որ շատ կարևոր է լինելու աշխարհաքաղաքական, ռազմա-քաղաքական միջավայրն ու իհարկե Ռուսաստանի հանգամանքը: Ըստ այդմ, Երևանի համար այդ հարցը բավականին բարդ, բազմաշերտ մշակումների առարկա է, որով պետք է զբաղվեն հասարակական-քաղաքական կյանքի տարբեր ինստիտուտները՝ կուսակցություններ, փորձագիտական, ուղեղային կենտրոններ:
ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի մնալու հարցը միայն առերևույթ կարող է լինել մեկ քայլի կոմբինացիա: Իրականում այն բավականին բարդ և բազմաշերտ ճանապարհային քարտեզի հարց է, որի ձևավորումը պետք է լինի հայաստանյան քաղաքական արդիական մտքի ձևավորման գործընթացի էական կողմնորոշիչներից մեկը: Այլ կերպ ասած, ՀԱՊԿ պարագայում Հայաստանն այլևս գործ ունի ոչ թե քաղաքական որոշման, այլ քաղաքական հայեցակարգային շրջանակի հետ: Ըստ այդմ, ՀԱՊԿ վերաբերյալ որոշումներ մշակելու համար հարկավոր է մշակել ուղենշային հայեցակարգեր: Հայաստանում կա՞ն դրանով զբաղվող պետական և ոչ պետական ինստիտուցիոնալ միջավայրեր: Այ սա է հարցերի հարցը։
