Հունվարի 7-ը հայ-ամերիկյան դիվանագիտական հարաբարության հաստատման օրն է, այս տարի՝ 30-րդ տարեդարձը: 1991 թվականի դեկտեմբերի 25-ին ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշ ավագը ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը, իսկ երկու շաբաթ անց՝ 1992 թվականի հունվարի 7-ին երկրները հաստատեցին դիվանագիտական հարաբերություն: Հայ-ամերիկյան հարաբերության 3 տասնամյակի ընթացքը բավականին լայն ու ընդգրկուն է: Միացյալ Նահանգներն այդ ընթացքում հսկայական ֆինանսական, տեխնիկական, տնտեսական և այլ բնույթի օժանդակություն է ցուցաբերել նոր անկախացած երկրին:
Միաժամանակ, Նահանգները Մինսկի խմբի համանախագահ է և ներգրավված է Հայաստանի համար առանցքային, թերևս ողնաշարային նշանակություն ունեցող արցախյան գործընթացում: Նահանգները միևնույն ժամանակ պարբերաբար խոսել է Հայաստանի, հայկական պետականության համար թերևս էլ ավելի խորքային ու առանցքային մի հարցի՝ հայ-թուրքական կարգավորման անհրաժեշտության վերաբերյալ: Միևնույն ժամանակ, հայ-ամերիկյան հարաբերության երրորդ տասնամյակը խոշոր հաշվով բաժին է ընկնում Հայաստանի և ռեգիոնի համար հետպատերազմյան մի նոր շրջանի, որտեղ արմատապես նոր իրողություններ են մինչև անգամ աշխարհաքաղաքական հարթությունում:
Միով բանիվ, անկասկած է մի բան, որ Հայաստան-Միացյալ Նահանգներ երկկողմ հարաբերությունն ու դրա առարկայական, ընդգրկուն սերտացումը Հայաստանի համար անվտանգային, արդիականացման, զարգացման կարևորագույն հարց է: Միաժամանակ պետք է խոստովանել, որ այդ հարցը բախվում է իհարկե հայ-ռուսական հարաբերության խնդրին և Ռուսաստանի քաղաքականությանը, որը այս շրջափուլում ԱՄՆ հետ դիմակայության առումով հասել է թերևս վճռորոշ մի կետի՝ բավականին անորոշությամբ, ինչը մարտահրավեր է Հայաստանի համար:
Ահա այս իրավիճակում, իր կարևորությամբ հանդերձ, հայ-ամերիկյան հարաբերության խորացումը պահանջում է թերևս ոչ թե բաժակաճառային կամ արարողակարգային բնույթի հերթապահ խոսքեր ու արձանագրումներ, այլ, համատեղ նախաձեռնություններ, առաջին հերթին թերևս տնտեսական և հասարակական տիրույթում, որը թոււյլ կտա առավելագույն արդյունավետությամբ փորձել շրջանցել աշխարհաքաղաքական սուր անկյունները: Իսկ այստեղ առանցքային և արժեքավոր դեր ունի հայկական Սփյուռքը, ամերիկահայությունը, ընդ որում իր բազմազան շերտերով, այդ թվում արդիական, այսպես ասած երիտասարդ Սփյուռքը, որ իբրև շերտ թերևս ձևավորման փուլում է, որն աչքի է ընկնում ժամանակակից իրողությունների հանդեպ ավելի անկաշկանդ և տարածական դիտարկումներով և զերծ է ավանդական «ընկալումներից»: Սա անշուշտ խոսք չէ պայմանականորեն ասած՝ ամերիկահայ սփյուռքի ավանդականն ու արդիականը հակադրելու մասին: Հակառակը, կա այս երկու շերտերը առավել ներդաշնակ և փոխլրացման արդյունավետ սկզբունքով հայկական պետականության խնդիրների լուծմանը ներգրավելու հրամայական, որովհետև թե ավանդականն ունի իր կարևոր նշանակությունն ու առաքելությունը, թե արդիականը ունի իր տեղն ու դերը ձևավորելու անհրաժեշտություն: Հայ-ամերիկյան հարաբերությունը նոր աշխարհհում այդ մարտահրավերի առաջ է և այն պահանջում է աշխատանք, որը կարող է լինել խոսքերից պակաս հնչեղ, սակայն միաժամանակ ավելի ուժեղ ու հաստատուն: