«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ռազմաքաղաքական հարցերով վերլուծաբան Մհեր Հակոբյանը:
-Պարոն Հակոբյան, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակեց ՀԱՊԿ-ի որոշումը՝ Ղազախստան խաղաղապահ ուժեր ուղարկելու հետ կապված: Այդ ուժերի կազմում նաև կլինեն ուժեր Հայաստանից: Այս որոշումն ինչքանո՞վ է արադարացված, մենք մանևրելու տարբերակ ունեի՞նք:
–Մեր իշխանությունները մանևրելու տարբերակ չունեին: Ինչքան էլ որ այս պահին իշխանություններին քննադատեն, կարծում եմ՝ այլ տարբերակ չկար: Թե ինչու չկար տարբերակ՝ դա արդեն այլ հարց է: Հուսանք, որ այդ զինվորականներն այնտեղ լուրջ մարտերի մեջ չեն մտնի կամ առհասարակ այնտեղ լուրջ մարտեր չեն լինի:Մոտ օրերը ցույց կտան, թե Ղազախստանում իրադարձություններն ինչպես են զարգանում, որովհետև այս պահին յուօրինակ սպասողական վիճակ է: Ես հտեևում էի լրահոսին, կարծես թե ակտիվությունն ընկավ, բայց լարվածությունը չի մարել: Չենք կարող կանխատեսել՝ սա ընդամնեը ընդմիջու՞մ է փոթորիկից առաջ, թե՞ իսկապես հանգեց ամեն ինչ:
Կարծիք կա, որ սա Տոկաևի կազմակերպած միջոցառումն էր ու նպատակ կար հեռացնել Նազարբաևին: Հիմա Նազարբաևը փաստացի հեռացել է, արդեն ժամանակն է ամեն ինչ հանգեցնել: Կարելի է նաև կարծիք հայտնել, որ եթե սկսվել էր Տոկաևի կողմից, ինչ-ինչ ուժեր այդ պահին իրեն օգնեցին, բայց հետո, երբ ինքն ուզենա ավարտել՝ չեն ավարտի ու կշարունակեն: Այդ ժամանակ հնարավոր է իրավիճակը վերածվի Սիրիայի:
Համենայնդեպս մի բան ես կարող եմ ասել ՝եթե այսպես արագ դիմեցին ՀԱՊԿ-ին, ուրեմն ներսում էլ զգում էին, որ իրավիճակը չափազանց լուրջ էր: Եթե Տոկաևը լիարժեք իշխեր, նա այս պահին չէր գնա այնպիսի ոչ պոպուլյար քայլի, ինչպիսին ՀԱՊԿ-ին դիմելն է: Քայլն իրոք ոչ պոպուլյար է հենց ներսի ժողովրդի կողմից՝ Տոկաևը եթե մնա իշխանության, կընկալվի որպես օտարերկրացիների սվինների ուժով իշխանությունը պահած անձնավորություն:Այսինքն՝ իշխանությունը ՀԱՊԿ-ին դիմելով իմիջային կորուստ է ունենում:
-Հայաստանի իշխանություններին ուղղված հիմնական քննադատությունն այն է, որ ՀԱՊԿ-ը մեզ չաջակցեց, երբ Հայաստանի սահմանին ադրբեջանական ագրեսիա կար, չաջակցեց պատերազմի ժամանակ, մենք ինչու՞ պետք է այսպես հապշտապ համաձայնեինք զորք ուղարկել:
–Ցավոք մարդկանց մեծ մասը մեծ քաղաքականությունը դիտարկում է անձ-անձ հարաբերություններով:Այսինքն՝ ինքն իմ ոտքը տրորել է, ես էլ իր ոտքը տրորեմ, կամ ինքն իմ տխուր առիթին չի եկել, ես էլ իր տխուր առիթին չեմ գնա պարզունակ սխեմայով: Էլ չասած, որ նույնիսկ մարդկային հարաբերություններում այդպես չէ և հաճախ անհավասար սուբյետկների մեջ, այո՛, ինքը քո տխուր առիթին չի գալիս, բայց դու իր տխուր առիթին գնում ես: Կամ ինքը Նոր տարուն քո տուն չի գալիս, դու գնում ես, կամ ինքը քեզ չի զանգում, դու ես զանգում:Մարդկային հարաբերություններում այս անհավասարությունը կա, պետությունների հարաբերություններում՝ առավել ևս:Եվ շատ ծիծաղելի է, որ քաղաքականությամբ զբաղվելու հավակնություն ուենցող անձինք այսպիսի մտքեր են արտահայտում:Կա ուժերի անհավասարություն, մի իրավիճակ, երբ քեզ կարող է չօգնեն, բայց տեղը գա՝ դու ստիպված լինես օգնել:
Մյուս կողմից էլ կա մեկ այլ նրբություն: Հայաստանի օգնությունը զուտ ռազմական առումով ընդգծված երկրորդական է:Պարզ է, որ այդ իրադարձություններում հիմնական ջութակը լինելու են ռուսական զորքերը, շատ մեծ զիջումով բելառուսական զորքերը, հետո երկրորդ դիվիզոնի հերթն է՝ ի դեմս Հայաստանի ու Ղրղզստանի: Ռուսաստանն այստեղ փորձում է տպավորություն ստեղծել,թե ՀԱՊԿ-ը գործուն կառույց է, բայց որ ավելի կարևոր է՝փորձում է տպավորություն ստեղծել, որ ինքը միջազգային հանրությունում միայնակ չէ:Ինքն ուզում է տպավորություն ստեղծել, որ միջազգային հանրույթը մասնակացում է այս գործողություններին ու այդ առումով նույնիսկ փոքրիկ պետությունը իրեն պետք էր՝ զուտ քանակի առումով:
Նաև մի երրորդ մանրուքը կա:Սրանով թեկուզ հոգեբանական մակարդակում պաշտոնական Մոսկվան ընդգծում է իր գերիշխող դերը պաշտոնական Երևանի հետ հարաբերություններում: Որ ես ուզեցի այդպես անես, այդպես էլ կանես:
-Հայաստանն այս շրջանում նախագահում է ՀԱՊԿ-ում: Այս որոշումը մեզ վրա դրական ազդեցություն կունենա՞:
-Ո՛չ: Ես այս օրինակը շատ եմ բերել, ևս մեկ անգամ հիշեցնեմ: Հայաստանի Հանրապետությունը նախագահում էր ապրիլյան պատերազմի ժամանակ և դա մեզ բացարձակապես ոչ մի օգուտ չտվեց:Նույնիսկ այդ օրերին ՀԱՊԿ-ի միջոցառում էր տեղի ունենում Երևանում և Նազարբաևը չեկավ, որպեսզի իբր Ալիևը հանկարծ չմտածի, թե իր դեմ հավաք է տեղի ունենում: Հիշենք նաև, որ Նազարբաևը շնորհավորեց Ալիևին 2020 թվականի պատերազմի հետ կապված և անցած տարի էլ մեկ ամյա այսպես կոչված հաղթանակի կապակցությամբ Տոկաևը շնորհավորեց Ալիևին:Մենք Ղազախստանի հետ անկեղծ գործընկերներ չենք, չունենք շահերի ընդհանրություն և այնքանով ենք մեկ սայլի մեջ, որքանով այդ սայլի ղեկավարը Ռուսաստանն է: Սա մեզ ոչ՛չ օգուտ է, ո՛չ վնաս:
Այլ խնդիր է, թե Ղազախստանի ներքաղաքական զարգացումները մեզ ինչ օգուտ կամ վնաս կտան:Արդեն իսկ ակնհայտ է թուրքական աշխարհի թաքնված, բայց ուժեղ ատելությունը այս ամենի նկատմամբ: Ադրբեջանի դեսպանի Մոլդովայում արդեն արտահայտվեց, ադրբեջանական կուրացիոն տելեգրամյան ալիքներն են ռուսական զորքերին բաց տեքստով մահ ցանկանում:Ընդհանրապես այստեղ խնդիր կա, եթե Ղազախստանը վերածվի անկայունության լուրջ կենտրոնի, կհարվածեն նաև ԱՖղանստանից Տաջիկստան: Անցած տարի ես նշել եմ, որ Աֆղանստանում արևմուտքն իրականում հաղթել է: Կմնա այնտեղ Ուզբեկստան, Թուրքմենստան, որոնք ևս անկայուն պետություններ են: Դրանից հետո հարված Ուկրաինայում, որից հետո ադրբեջանական ու թուրքական կողմը մեզ համար լուրջ վտանգաներ կստեղծի: Երբ Ռուսաստանն այս երկու ճակատներում զբաղված կլինի, իրենք կփորձեն առնվազն գոնե Սյունիքի հարցը լուծել:
