«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ՄԱՀՀԻ ասոցացված փորձագետ, իրանագետ Էմմա Բեգիջանյանը
Իրանը հայտարարել է, որ Կապանում հյուպատոսություն կբացի: Ինչպես եք սա գնահատում, ի՞նչ ազդակներ է հղում սրանով Իրանը:
Բոլոր դեպքերում ես սա դրական եմ գնահատում: Եթե ուրիշ դեպքերում կարող էի կասկածներ հայտնել, այս դեպքում ասում եմ՝ դա անհրաժեշտ է, ճիշտ է, պետք է բացվի հյուպատոսությունը, իրանցիներն այստեղ ավելի ակտիվ կլինեն: Հայաստան և Իրանի շահերը ռազմավարական ու անվտանգության առումներով, համընկնում են, հետևաբար, եթե իրենք նման նպատակ ունեն, կարծում եմ՝ նաև մեր շահերից է դա բխում: Թե ռազմավարական, թե անվտանգային խնդիրների առումով հյուպատոսություն բացելը ոչ միայն ճիշտ է, այլև անհրաժեշտություն է:
Նախկինում երբևէ նման հարց քննարկվե՞լ է:
Այո, քննարկվել է Գորիսում կամ Կապանում հյուպատոսություն բացելու հարցը, բայց այդպես էլ ընդհանուր հայտարարի չեն եկել: Նախատեսված էր, որ նաև Թավրիզում հայկական հյուպատոսություն պետք է բացվեր, որին ես դեմ էի, որովհետև դա բացի Հայաստանի բյուջեի վրա հավելյալ ծախսից, ուրիշ ոչինչ չի տալու: Թավրիզում թուրքերն ու ադրբեջանցիներն են, դու այնտեղ չես կարող թփրտալ: Այլ բան է, որ Իսպահանում, Ռեշտում կամ որևէ այլ տեղ հյուպատոսություն բացվեր, բայց ոչ Թավրիզում:
Հիմա Հայաստանի և Իրանի համատեղ ջանքերի շնորհիվ է, որ Կապանում հյուպատոսություն է բացվում: Կողմերից ո՞վ է ավելի շահագրգիռ եղել:
Կարծում եմ՝ իրանցիները միշտ շահագրգիռ են եղել ունենալու Սյունիքում հյուպատոսություն, իսկ Հայաստանի կառավարությունները տարբեր ժամանակներում տարբեր պատճառներով չեն ընդառաջել: Հիմա, ըստ երևույթին, հասկանալով, որ դա անհրաժեշտություն է, համաձայնել են: Ճիշտ չէր հասկացվի, եթե այս դեպքում ևս չընդառաջեին:
Բաքվում Իրանի դեսպան Աբբաս Մուսավին նախօրեին վստահություն է հայտնել, որ Թեհրանն ու Բաքուն հաղթահարել են տարաձայնությունները:
Ես միշտ ասել եմ, որ Աբբաս Մուսավին այն ժամանակ, երբ դեռ ԱԳՆ խոսնակ էր, լիովին նկատելի ադրբեջանամետ դիրքորոշում ուներ, հիմա էլ իր բուռն ջանքերով են շատ բաներ տեղի ունենում: Եթե հիշում եք, պատերազմի ժամանակ Գյանջայի դեպքերով գնացել էր, կոկորդիլոսի արցունքներ էր թափում: Այդ ամենը նշանակություն ունի: Այնպես որ, իր դիրքորոշումն ադրբեջանամետ է, և բնական է, որ նման գնահատական է տալիս: Ինձ համար դա անակնկալ չէ:
Իրականում կարծում եք՝ Իրանի ու Ադրբեջանի միջև տարաձայնությունները դեռ շարունակվո՞ւմ են:
Ադրբեջանը Իրանի հետ հարաբերություններում նահանջ քայլ կատարեց: Սկզբում իրեն թվացել էր, որ Իսրայելը կանգնել է իր մեջքին, և ինչպես Էրդողանն ասաց՝ Իրանը չի համարձակվի Ադրբեջանի դեմ քայլ անի, որովհետև Իսրայելն է Ադրբեջանի թիկունքին: Հետո տեսան, որ չէ, այդքան էլ կանգնած չի, և եթե Իրանի արժանապատվությանը դիպչի, գուցե ինքը վերանա: Դրա համար նահանջի քայլ համարվեց և հայտարարվեց, որ փոխադարձ համաձայնության են եկել: