Ռուսաստանի արտգործնախարարությունը հրապարակել է պայմանագրի նախագիծ, որ ամերիկյան կողմի հետ աշխատանքային քննարկումների շրջանակում ներկայացվում է Վաշինգտոնին, որպես անվտանգային փոխադարձ երաշխիք: Մասնավորապես, Ռուսաստանի արտգործնախարարության ներկայացրած պայմանագրում սահմանվում է, թե ինչ են պարտավորվում անել կողմերը միմյանց անվտանգության ռիսկերը հեռացնելու համար, և ինչ են պարտավորվում չանել՝ այդ ռիսկերը չգեներացնելու համար:
Մեծ հաշվով, Ռուսաստանը Միացյալ Նահանգներին առաջարկում է պայմանագրային պարտավորություն ստանձնել հետխորհրդային հանրապետություններին ՆՍՏՕ անդամ չդարձնելու, նրանց հետ երկկողմ ռազմական գործակցություն չիրականացնելու, ռազմակայաններ չտեղակայելու հարցում, առաջարկում է, որ հեռահար և միջին հեռահարության հրթիռները տեղակայվեն այնպիսի հեռավորության վրա, որ սպառնալիք չլինեն միմյանց տարածքներին, իսկ միջուկային զինանոցը տեղակայվի միայն ազգային տարածքներում, այսինքն ԱՄՆ ու ՌԴ սահմաններում:
Թվարկվող առաջարկ-պայմանները չեն սահմանափակվում դրանով սակայն խոշոր հաշվով կառուցված են այդ ոգով: Հատկանշական է մի քանի հանգամանք: Պայմանագիրը հանրայնացվում է Բայդեն-Պուտին տեսավեհաժողովից տասն օր անց, ամերիկա-ռուսական աշխատանքային քննարկումների համատեքստում: Հետևաբար, պետք է ենթադրել, որ այդ պայմանագրի թեման շոշափվել է Բայդենի և Պուտինի հանդիպմանը: Հնարավոր է, որ դա տեղի է ունեցել ուկրաինական ճգնաժամի համատեքստում և Մոսկվան ադ հարցում պայմանավորվածություն է դիտարկում Ուկրաինայի հանդեպ ուժի կիրառումից հրաժարվելու պայման: Այսինքն, եթե ԱՄՆ հետ կնքվի պայմանագիրը, և իհարկե նրա ՆԱՏՕ դաշնակիցների հետ, ապա Ռուսաստանը գուցե համաձայնում է ձեռնպահ մնալ Ուկրաինայի հանդեպ ուժի կիրառումից: Եթե ոչ, չի բացառվում, որ Մոսկվան ուկրաինական ուղղությամբ շարժվի առաջ, դա ներկայացնելով որպես անվտանգային երաշխիքներ իր առաջարկի մերժումից բխող վտանգը կանխարգելելու միջոց:
Միաժամանակ այն, որ առաջարկների ձևակերպման հարցը կարող է քննարկված լինել Բայդենի հետ, վկայում է նաև հանգամանքը, որ Պուտինի հետ զրույցից հետո Բայդենը արտահայտվել էր ՆԱՏՕ և Ռուսաստան քննարկումների օգտին, որպեսզի ճշտվեն փոխադարձ մտահոգություններն ու քննարկվեն անվտանգության երաշխիքները: Մեծ հաշվով, խոսքը, եթե անգամ որոշակի պայմանականությամբ, վերաբերում է այսպես ասած «աշխարհի բաժանման» և Մոսկվան առաջարկում է ԱՄՆ-ին բաժանման իր սահմանը, իհարկե ոչ երկաթյա վարագույրի, այլ խաղի կանոնների տարածման տրամաբանությամբ: Կընդունի՞ այդ առաջարկը ԱՄՆ-ը: Գրեթե կասկածից վեր է, որ չի ընդունի առնվազն այն տեսքով, որը հանրայնացրել է ՌԴ ԱԳՆ-ն: Թերևս պետք է ենթադրել, որ Ռուսաստանն էլ չունի նույն տեսքով ընդունման ակնկալիք և պայմանագիրը մշակվել է հաշվարկով, որ քննարկումների և բանակցության արդյունքում այն կարող է կրել փոփոխություններ և առաջանալ փոխզիջումների կամ զիջումների անհրաժեշտություն: Սակայն խոշոր հաշվով պրոցեսն ինքնին բավականին հետաքրքիր է, և ոչ միայն դիտարժանության, այլ քաղաքական գործընթացների վրա իր ազդեցության ներուժով: Իսկ այս դեպքում խոսքը վերաբերում է նաև Կովկասին: Առավել ևս, որ պայմանագրում գործնականում ուղիղ իմաստով դրվում են պայմաններ նաև վրաց-ամերիկյան ռազմական գործակցության, ՆԱՏՕ-Վրաստան ռազմական գործակցության սահմանափակման առումով:
Իրավիճակը Հայաստանի համար խոշոր հաշվով մեծ մարտահրավեր չէ, քանի որ այսպես, թե այնպես, Հայաստանի հարցում այն դե ֆակտո գոյություն է ունեցել միշտ: Սակայն, բոլորովին այլ է, երբ խոսքը կարող է վերաբերել ավելի մեծ տրամաբանությամբ, այն էլ իրավա-պայմանագրային արձանագրման միտված գործընթացի մասին: Այդ համատեքստում միևնույն ժամանակ ուշադրության առարկա է ոչ միայն Վրաստանի, այլ նաև Թուրքիայի և Ադրբեջանի պարագան: Թուրքիան ՆԱՏՕ անդամ է, ըստ այդմ կամ ենթակա է լինելու ամերիկա-ռուսական քննարկումներով նախատեսվող սահմանափակումներին, կամ Թուրքիայի հետ գործակցության նախկին ծավալը շարունակելով Ռուսաստանը ինքն էլ խախտելու է իր ձեռքով գրած պայմանագիրը, այդպիսով տալով որևէ պատասխանի «ալիբի» Միացյալ Նահանգներին: Ադրբեջանը ՆԱՏՕ անդամ չէ, սակայն գտնվում է ՆԱՏՕ անդամ Թուրքիայի ռազմա-քաղաքական «սապոգի» ներքո, հետևաբար՝ ՌԴ առաջարկած անվտանգային մեխանիզմների սահմանից «այն կողմ»: Եվ ինչպես է դա ազդելու Բաքվի հանդեպ ՌԴ քաղաքականության վրա: Այս ամենի համատեքստում էլ առավել հետաքրքիր է դառնում, որ Բրյուսելում Ալիևը հանդիպում ունեցավ ՆԱՏՕ-ի Խորհրդի հետ: Կարևորն իհարկե այն է, թե որոնք են լինելու ԱՄՆ պայմանները:
