
Դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում տեղի ունեցավ այսպես կոչված 3+3 ձևաչափի առաջին շփումը, որ կայացավ փոխարտգործնախարարների մակարդակով: Ինչպես հայտնի դարձավ պաշտոնական հաղորդագրություններից, դրա ընթացքում քննարկվել են մոտեցումները ռեգիոնալ այդպիսի ձևաչափի հեռանկարի վերաբերյալ: Հանդիպմանը մասնակցել էր նաև Հայաստանի փոխարտգործնախարարը, նշելով, որ Երևանի համար այդպիսի ձևաչափը քննարկելի է այն պարագայում, եթե այն չի կրկնում ռեգիոնալ այլ հարցերով արդեն իսկ գոյություն ունեցող ձևաչափերի, չի ներառում այն հարցերը, որոնք արդեն իսկ «ամրագրված» են այլ ձևաչափերի ներքո: Հասկանալի է, որ Երևանն առաջին հերթին նկատի ունի այն, որ իր համար ընդունելի չէ Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափի փոխարինում «3+3»-ով և դուրսմղում ռեգիոնից:
Մոսկովյան հանդիպմանը չի մասնակցել Վրաստանը, որն ինչպես հայտնի է ունի դիրքորոշում, թե չի կարող նույն ձևաչափում լինել Ռուսաստանի հետ միասին: Այդ դիրքորոշումը նաև լայն արձագանք է ստանում Հայաստանում, դիտարկվելով իբրև հույս կամ միջոց, որ Վրաստանի «շնորհիվ» չի կայանա «3+3»-ը, որը դիտվում է Հայաստանի համար վտանգավոր ձևաչափ: Այն, որ «3+3»-ով ռեգիոնն այսպես ասած «փակելու» թուրքական նախաձեռնությունը Հայաստանի համար ունի վտանգավոր և ռիսկային հեռանկար, անկասկած է: Միաժամանակ սակայն, իրավիճակը պահանջում է համակողմանի, բազմաշերտ դիտարկում, Հայաստանի անելիքն ու հնարավորությունը հասկանալու համար, հասկանալու համար, թե ինչ ճանապարհով պետք է գնա Հայաստանը և որքանով է ռացիոնալ «հույսը», թե Վրաստանն իր չմասնակցելով կօգնի «ձախողել» «3+3»-ը: Ամբողջ հարցը սակայն այն է, որ այս խնդրի վերաբերյալ հայաստանյան հասարակական-քաղաքական դիսկուրսը ավելի շուտ կենտրոնացած է թվաբանական ֆորմալությունների, քան իրական քաղաքական բազմաշերտության վրա: Իսկ այն, որ իրավիճակը հենց այդպիսին է, վկայեց անմիջականորեն մոսկովյան հանդիպումը:
Բանն այն է, որ այդ հանդիպմանը մասնակից երկրները հինգն էին, իսկ դրոշները՝ վեցը: Առկա էր նաև Վրաստանի դրոշը, այն Վրաստանի, որը պաշտոնապես հրաժարվել է մասնակցել: Բանն այն է, որ դրոշը, առավել ևս այդպիսի քաղաքական լրջագույն միջոցառումներին, զուտ ատրիբուտ կամ դեկորացիա չէ, այլ քաղաքական նշանակության հանգամանք: Եվ հատկանշական է այն, որ Վրաստանն առ այսօր կարծեք թե պաշտոնապես դժգոհություն կամ դիտողություն չի հայտնել, որ իր դրոշը առկա է եղել մոսկովյան մի միջոցառման, որին ինքը հրաժարվել է մասնակցել: Համաձայնեք, տարօրինակ կլինի, եթե օրինակ Երևանում տեղի ունեցող ԵԱՏՄ կամ ՀԱՊԿ որևէ միջոցառման լինի օրինակ նույն Վրաստանի դրոշը: Հազիվ թե Թբիլիսին ձայն չհանի այդ առնչությամբ: Իսկ Մոսկովյան «3+3», թե «3+2» հանդիպմանը իր դրոշակի առկայության մասին Թբիլիսին գոնե առայժմ կարծեք թե լռում է: Դա առնվազն առաջացնում է հարց, թե արդյո՞ք Թբիլիսին այդուհանդեձ որոշակի կուլիսային քննարկումների մեջ չէ թեմայի վերաբերյալ, իսկ հրապարակային մերժողական դիրքորոշումն էլ ընդամենը պայմանավորվում է ներքաղաքական բարդ իրավիճակով, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ռուսաստանի հետ հարաբերության ցանկացած դրվագ վրացական ընդդիմությունը կարողանում է օգտագործել որպես իշխանության դեմ բողոքի զանգվածային ակցիաների առիթ: Բոլոր դեպքերում, իրավիճակը խոսում է բավականին բազմաշերտ գործընթացի մասին, որտեղ զուտ «թվաբանական» տրամաբանությունը բավական հեռու է ամբողջ սպեկտրը ընդգրկելու, հետևաբար Հայաստանի այս կամ այն որոշման ռիսկերն առավելագույնս ստույգ գնահատելու հնարավորությունից: Առկա պատկերը թերևս մի բան դարձնում է անկասկած, որ Երևանի համար այս պարագայում նախընտրելի չէ «այո» կամ «ոչ» տարբերակը և առավել օպտիմալը նախնական այս փուլում սեփական մոտեցումները առաջ քաշելն է: