Դեկտեմբերի 7-ին Թել Ավիվում հանդիպումից հետո համատեղ հայտարարություն են տարածել Իսրայելի և Հունաստանի վարչապետներն ու Կիպրոսի նախագահը:
Հայտարարությունը վերաբերում է երկրների եռակողմ գործակցությանը, որն ընդգրկում է Եվրոպան, Միջերկրծովյան ռեգիոնն ու Մերձավոր Արևելքը, նաև հայացք ուղղում Հյուսիսային Աֆրիկա և Պարսից ծոց: Անկասկած է, որ Իսրայելը, Հունաստանն ու Կիպրոսը դիտարկում են այն շրջանակները, որոնց հանդեպ հավակնություններ է ներկայացնում Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը: Այդ իմաստով, Իսրայել, Հունաստան և Կիպրոս եռյակ ձևաչափը ակնհայտորեն ունի թուրքական զսպման իմաստավորում և նպատակադրում, իհարկե այսպես ասած նախաձեռնողական տրամաբանությամբ միջազգային դերակատարման իմաստով:
Ավելին, եռյակը համատեղ հայտարարության մեջ խոսում է հաջորդ Վեհաժողովը ԱՄՆ մասնակցությամբ անցկացնելու, այսպես ասած «3+1» ֆորմատի հնարավորության մասին: Ինչ հեռանկար ունի եռյակի ձևաչափը ռեգիոնալ այլ երկրների հետ հարաբերության առումով, դեռ պարզ չէ:
Անկասկած է, որ խոսքը այնպիսի ռեգիոնալ ընդգրկման մասին է, որտեղ կենսական հետաքրքրություն ունեն թե Ֆրանսիան, թե Իտալիան, թե Եգիպտոսը, թե արաբական երկրները, Իրանը: Միաժամանակ պետք է ուշադրության արժանացնել փաստը, որ Արաբական Միացյալ Էմիրություններն օրինակ, որ նախկինում գործակցել է Իսրայելի, Հունաստանի և Կիպրոսի հետ, ներառյալ նաև Եգիպտոսը, այսօր փորձում է հարաբերություն կարգավորել Թուրքիայի հետ, ըստ այդմ պարզ չէ, թե ինչպես կվերաբերի եռյակի ռազմավարությանն ու մարտավարությանը:
Բոլոր դեպքերում, խոսքը Հայաստանի համար կարևոր նշանակություն ունեցող զարգացումների մասին է, որոնց հանդեպ վերաբերմունքը պետք է լինի ոչ միայն հանգամանալից դիտողական, այլ նաև որոշակի իմաստով մասնակցային: Բայց, մասնակցությունը թերևս պետք է լինի այսպես ասած հարակից-շրջանցիկ ճանապարհով, այլ ոչ անմիջական: Բանն այն է, որ անմիջական ձևաչափի ուղղությամբ Հայաստանի ջանքը նախ պահանջելու է նոր ռեսուրսներ, որոնք Երևանը այս պահին թերևս օբյեկտիվորեն չունի, և բացի այդ պարունակելու է որոշակի ռիսկեր օրինակ Իրանի հետ հարաբերության իմաստով: Այդ առումով, «շրջանցիկ» տարբերակը կարող է լինել հարմար կոմունիկացիոն հարթակ նաև այդ՝ վերը նշված եռակողմ ձևաչափի ընդգրկուն օրակարգի ուղղությամբ աշխատանքի համար:
Խոսքը Հայաստան-Հունաստան-Կիպրոս ձևաչափի աշխույժ կենսագործունեության ուղղությամբ աշխատանքի մասին է, որը դեռևս 2019 թվականին նախաձեռնել է Հայաստանը, սակայն որի զարգացման ինտենսիվությունը էապես նվազեցրեցին կորոնավիրուսի համաճարակն ու 44-օրյա պատերազմը, որ սանձազերծվեց Արցախի դեմ: Իհարկե այսօր էլ Հայաստանն ունի սպասարկման ենթակա ահռելի դիվանագիտական հետպատերազմյա բեռ, սակայն մյուս կողմից հենց այդ խնդիրները լուծելու համար էլ անհրաժեշտ է գտնել այլ, առերևույթ հեռու թվացող ուղղությունները կամ օրակարգերը արդիականացնելու և աշխուժացնելու հնարավորություն: Առավել ևս, որ այդ ամենը միայն առերևույթ կարող է թվալ որոշակիորեն հեռու, մինչդեռ խոսքը Կովկասի անվտանգային ռազմա-քաղաքական համակարգին սերտորեն առնչվող ռեգիոնների և դերակատարների մասին է, այդ թվում Իսրայելի: Կհաջողվի՞ Հայաստանին խթանել Հունաստան-Կիպրոս-Հայաստան եռակողմ Վեհաժողովի կազմակերպման առարկայական գործընթաց:
