«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է իրանագետ Տիգրան Դավուդյանը
-Պարոն Դավուդյան, տեղի է ունեցել Իրանից դեպի Սև ծով առևտրային ճանապարհի առաջին փորձնական բեռնափոխադրումը՝ Ադրբեջանի ու Վրաստանի տարածքով, որի նպատակակետը լինելու է Եվրոպան: Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ Հայաստանը նորից ուշացավ, բավարար չափով ջանք չգործադրեց, որ այդ երթուղին անցնի Հայաստանով դեպի Վրաստան:
-Իրանը դեպի Ռուսաստան և Սև ծով բեռնափոխադումներ կատարելու համար հիմնականում օգտվել է Թուրքիայի և Ադրբեջանի տարածքից. Հայաստանի ճանապարհներն Իրանի համար եղել են այլընտրանք՝ թուրքական օղակի կախվածությունը պակսեցնելու համար, բայց Ադրբեջանի և Թուրքիայի ճանապարհները շատ ավելի հարմարավետ են իրանցի բեռնափոխադրողների համար: Այդ երկու երկրների տարածքներից դեպի Ռուսաստան ու Սև ծովի նավահանգիստներ մեկնող իրանական բեռնատար մեքենաների քանակն անհամեմատելի է Հայաստան մտնող իրանական չնչին քանակով բեռնատարների հետ: Սյունյաց աշխարհի բազմաոլորան և բարդ ռելիեֆ ունեցող նեղլիկ ճանապարհները դեռ երկար ժամանակ չեն կարող մեծ մեքենաների երթևեկության համար այլընտրանք լինել: Հայաստանը լավագույն դեպքում երեք տարի հետո, Սիսիան-Քաջարան 61 կիլոնետրանոց գերժամանակակից մայրուղու կառուցումից հետո կարող է մրցակցել մեր հարևան երկրների հետ և այլընտրանքային տարանցիկ ճանապարհ առաջարկել Իրանին կամ մյուս երկրներին: Հյուսիս-Հարավ մայրուղու այս ճանապարհահատվածն ունենալու է 4.7 կմ ընդհանուր երկարությամբ կամուրջներ և 12.5 կմ ընդհանուր երկարությամբ թունելներ: Հայաստանի կառավարությունն այդ նախագծի համար հատկացրել է մոտ հինգ հարյուր միլիարդ դրամ, որից կեսը վճարելու է Եվրամիությունը: Մայրուղու այս հատվածի շինարարության համար այժմ միջազգային տենդեր է նախապատրաստվում:
Հարկ է նշել, որ Պարսից Ծոց -Սև Ծով տարանցիկ ճանապարհի հեղինակները ևս Հայաստանը որպես նախագծի տարանցիկ այլընտրանքներից մեկն են դիտարկել և ոչ թե միակը:
-Հայտնի է, որ Ադրբեջանի, Իրանի և Թուրքմենստանի միջև համաձայնագիր է կնքվել, որով թուրքմենական գազը Իրանով կփոխանցվի Ադրբեջանին: Փորձագետները նշում են, որ այս համաձայնագիրը մեծ նշանակություն չի ունենալու իրանա-ադրբեջանական հարաբերությունների համատեքստում։ Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում այն:
-Իրանն ու Ադրբեջանն ունեն համագործակցության բազում պայմանագրեր, որոնցից վերջինն է նաև թուրքմենական գազի տրանզիտը՝ սուապ /swap/ եղանակով: Տրանզիտի այս եղանակով միջնորդ երկիրը՝ այս դեպքում Իրանը, միջնորդավճարի փոխարեն տարանցիկ գազից ստանում է չափաբաժին: Թուրքմենիան, Ադրբեջանն ու Իրանն այս պայմանագիրը կնքեցին Աշխաբադում՝ Տարածաշրջանային համագործակցության կազմակերպության՝ ԷԿՕ-ի 15-րդ գագաթաժողովի ժամանակ: Այս կազմակերպության անդամակցում են՝ Իրանը, Թուրքիան, Պակիստանը, Ադրբեջանը և Միջին Ասիայի երկրները: Կարծիք կա, որ Ադրբեջանը Թուրքմենիայից գնող տարեկան երկու միլիարդ խորանարդ մետր գազր Թուրքիայի վրայով վերավաճառելու է Եվրոպային: Հարկ է նշել, որ Հայաստանը ևս նույն սվոփ /swap/ եղանակով գազ է ստանում Թուրքմենիայից:
Իրանի և Ադրբեջանի ղեկավարներն անգամներ շեշտել են իրենց բարեկամական հարաբերությունների մասին և վերջերս էլ հայտարարեցին, որ ԶԼՄ-ների տարատեսակ գնահատականները չեն ազդելու իրենց հարաբերությունների վրա:
