Ադրբեջանցիները հետ են քաշվել Իշխանասարի հայկական տարածքից, որտեղ դիրքեր էին զբաղեցրել 2021-ի մայիսի հայտնի իրադարձություններից հետո: Այդ մասին տեղեկությունը մամուլում է հայտնվել Սյունիքի սահմանամերձ համայնքներից մեկի՝ Իշխանասար գյուղի գյուղապետ Մարատ Պետրոսյանին արված հղումով: Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը ի պատասխան այդ տեղեկատվության մասին հարցերի չի հերքել ու չի հաստատել տեղեկությունը:
Իրավիճակը դարձել է տարբեր քննարկումների ու հարցադրումների առիթ, թե ի՞նչ պայմանավորվածության արդյունքում է Ադրբեջանը հետ քաշվել, ինչի՞ դիմաց: Անմիջապես իրավիճակը կապվում է Սոչիի եռակողմ հանդիպման հետ, ծավալվում են հանրային բազմաբնույթ քննարկումներ: Դրանից ինչն է ռացիոնալ, ինչը՝ ոչ, որն է նենգափոխում և այլն, սա մի առանձին ու մեծ, բայց առանցքային հարց է: Որովհետև, տեղեկատվական դաշտում փաստորեն կարող է մի ամբողջ շրջապտույտ ու հասարակական-քաղաքական եղանակ ստեղծել մի համայնքի ղեկավարի հայտարարություն, որը բացարձակապես չի վերաբերում նրա իրավասություններին, նրա լիազորություններին ու պարտականություններին, քանի որ խոսքը ազգային անվտանգության չափազանց նուրբ հարցերի մասին է: Չկա գրեթե որևէ օր, երբ չի բացահայտվում Հայաստանի տեղեկատվական անվտանգության մի նոր, ընդ որում համակարգային բաց: Թվում է, որ այս անգամ տարածվածը դրական լուր է, բայց որևէ տարբերություն չկա՝ համակարգային տեղեկատվական բացը հրապարակ է բերում դրական, թե բացասական տեղեկատվություն:
Բանն այն է, որ կա բացը ու այն այսօր կարող է դրսևորվել իքս ձևով, վաղը՝ իգրեք, ու այդ դրսևորումներից որը երբ և ինչ ճակատագրականություն կարող է ունենալ, այլևս երևի թե դուրս է վերահսկողությունից: Ու այս խնդիրը Հայաստանում հասունացել է տարիներ շարունակ, երբ Ադրբեջանը 2012-13 թվականներից՝ կազանյան գործընթացը տապալելուց և սողացող պատերազմի քաղաքականության անցնելուց հետո տաքացնում էր իրավիճակը սահմանին քայլ առ քայլ: Սողացող պատերազմի, իսկ երբեմն նույնիսկ բառի բուն իմաստով պատերազմի ռեժիմում գտնվող հայկական առաջնագիծը այդ ժամանակ շատերի համար դարձել էր «ռեալիթի շոուների» «նկարահանման տաղավար»: Հայաստանի սահմանը պահող զինվորին ու սպային լուսանկարում և հրապարակում, կամ տեսանկահարանում էր ով պատահի, առանց պատկերացնելու, որ ժամանակակից հետախուզական տեխնոլոգիաները վաղուց համարժեք են այն հիբրիդային «համաշխաևհային պատերազմի» բնույթին ու տրամաբանությանը, որում ապրում է նաև կովկասյան ռեգիոնն ու Հայաստանը: Թե ինչպես կարող էր և ինչպես է կարողացել օգտագործել այդ ամենը թե թշնամին, թե նրա այսպես ասած ռազմա-քաղաքական դաշնակիցների շրջանակը անցնող տարիների ընթացքում, մնում է միայն պատկերացնել կամ ենթադրել:
Բայց մի բան երևի թե անկասկած է, որ այդ շրջանից թերևս պատերազմի քաղաքական որոշում կայացրած Ադրբեջանն ու նրա մերձավոր շրջանակը չէր կարող ձեռքից բաց թողնել այդ հնարավորությունը, որ Հայաստանն ու հայ ժողովուրդը ընձեռում էին բանակի վերաբերյալ տեսա և լուսանկարայաին անկանոն խրախճանքի միջոցով: Հայաստանում տեղեկատվական համակարգային բացը պետք է կանոնակարգվի որքան հնարավոր է արագ և հստակ: Ռազմական, անվտանգային կարևորագույն հարցերում տեղեկատվական խողովակները պետք է լինեն կառավարելի: Եթե կլինեն կասկածներ, ապա լրատվամիջոցները այդ ամենը պետք է անցկացնեն հետաքննական պրիզմայով, սակայն ընթացիկ տեղեկատվության շատրվանային տրամաբանությունը պետք է կասեցվի: Հայկական հանրությունը վերջին շրջանում հաճախ է բարձրացնում ռուսաստանյան հայտնի այսպես կոչված ռազմական թղթակից Պեգովի գործունեության հետ կապված արդարացի հարցադրումներ ու կասկածներ, սակայն ակնհայտ է, որ տեղեկատվական անվտանգության խնդիրը սրությամբ է առկա նաև հենց Հայաստանի ներսում առկա «պեգովշչինայի» դրսևորումով և հարցը պետք է լուծվի համակարգային: