Քաղաքական թեժ օրակարգը ստվերում թողեց Հայաստան համահայկական հիմնադրամի հերթական ամենամյա հեռուստամարաթոնն ու դրան հաջորդած՝ հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի հերթական նիստը, որում քննարկվել է կառույցի մեկամյա աշխատանքը, նաև պատերազմի օրերին հանգանակած ավելի քան 100 միլիոն դոլարի ծախսի հաշվետվությունը: Ինչպես արդեն հայտնի է, հեռուստամարաթոնը հանգանակել է մոտ 12 միլիոն դոլար, որը մոտ է այսպես ասած տարիների «միջինացված» ստանդարտին: Ընդ որում, դրա մի մասը հավաքագրում է, մյուս մասը՝ խոստում:
Հերթական հանգանակության կառուցվածքը մի կողմից ունի ուսումնասիրության կարիք, մանրամասն վերլուծության, տենդենցները և տրամադրությունները հասկանալու կարիք, մյուս կողմից սակայն արդեն վաղուց պարզ է, որ Հայաստան համահայկական հիմնադրամը որպես իր անվանմանն ու այսպես ասած գաղափարական առաքելությանը համահունչ կառույց այդպես էլ չի կայացել և ըստ էության վերածվել է հերթական մի մեխանիզմի, մինչդեռ պետք է լիներ առանցքայիններից մեկը, եթե ոչ հենց առանցքայինը:
Առանցքայինը ոչ իհարկե ֆինանսատնտեսական հավաքագրումների իմաստով: Հայաստան համահայկական հիմնադրամը առանցքային պետք է լիներ նախ արժեքաղափարային համատեքստում, դառնալով հայկական պետականության գաղափարի համահայկական «տրանսլյատորը», դառնալով այն հարթակը, որը մի կողմից ռազմավարական, մյուս կողմից ամենօրյա ընթացիկ աշխատանքային հայեցակարգերով առարկայորեն, ճառերից և կենացներից վեր՝ աշխատանքային մակարդակում կկապիտալիզացներ հայկական պետականության գաղափարը հայկական սփյուռքի բազմաշետ և միմյանցից զգալիորեն տարբերվող համայնքներում:
Դժբախտաբար, դա տեղի չի ունեցել և անցնող ավելի քան երեք տասնամյակի գերակշռող ժամանակահատվածում հիմնադրամը ենթակա է եղել թե հայաստանյան, թե սփյուռքյան բաժանարար գծերին և տեղային, կուսակցական, խմբային շահերին: Դրա հետևանքը եղել է այն, որ հիմնադրամը համահայկական ահռելի ներուժի վկայություն լինելու փոխարեն, մեծ հաշվով դարձել է վկան հակառակի՝ թե ինչպես է ահռելի մասով այդ ներուժը ոչ միայն զուտ հանգանակության, այլ ընդհանրապես բազմաշերտ ու բազմաբնույթ կապիտալիզացիայի տեսանկյունից մնում հայկական պետականության ուղեծրից դուրս: Այս առնչությամբ, Հայաստան համահայկական հիմնադրամը մի կողմից վերքաղաքական, մյուս կողմից առավել խորքային քաղաքական խնդիրներից է հայկական օրակարգում, որ պահանջում է էական վերափոխում:
