Հայաստանը չի գնա դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի Ադրբեջանի պայմաններով

«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը

Պարոն Սաֆրաստյան, սահմանային լարվածության, պատերազմական գործողությունների դեպքում Թուրքիայի ԱԳ նախարար Չավուշօղլուն խոստումներ է տալիս աջակցելու Ադրբեջանին Հայաստանի հետ հակամարտությունում: Նա ասել է, որ Ադրբեջանը մենակ չի մնա Հայաստանի նոր սադրանքների դեպքում: Ինչպե՞ս եք  դուք գնահատում ստեղծված իրավիճակը:

Կարծում եմ՝ մենք գործ ունենք թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի մի նոր փուլի հետ, որը կարելի է անվանել սողացող ագրեսիա: Ըստ էության, նրանք լրիվ չհասան իրենց նպատակներին 44-օրյա պատերազմի ընթացքում, ու հիմա արդեն սողացող ագրեսիայի մեթոդներն օգտագործելով փորձում են հասնել իրենց նպատակներին: Ադրբեջանի վերջին սադրանքները, ագրեսիվ գործողությունները Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի դեմ, համոզված եմ, որ դրանք ոչ միայն  համաձայնեցված են Թուրքիայի հետ, այլ նաև համատեղ գործողությունների մասն են կազմում:

Այսինքն մենք, ըստ էության, թուրք-ադրբեջանական տանդեմի հետ գործ ունե՞նք:

Այո, ինչպես ասացի, թուրք-ադրբեջանական տանդեմը հիմա իր գործելակերպը փոխել է, ոչ թե լայնածավալ, ագրեսիվ պատերազմով են գործում, այլ սողացող ագրեսիայի մեթոդներով: Դա է տարբերությունը:

Ինչպե՞ս եք գնահատում այս վերջին զարգացումները, այստեղ նաև թուրքական նպատակնե՞ր կան այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» հետ կապված:

Կարծում եմ՝ այո: Վերջնական նպատակն է ստանալ իրենց երազած այդ միջանցքը: Այդ նպատակին հասնելու համար իրականացնում են այսպիսի ագրեսիվ գործողություններ: Իսկ ռազմավարական առումով, ես հավատացած եմ, որ վերջնական նպատակն է այնպես անել, որ Սյունիքի վրա թուրք-ադրբեջանական հսկողություն հաստատվի: Թուրքիայի պետական հեռուստատեսությունը՝ TRT-ն, նրա արտասահմանի համար տրվող հաղորդումների կայքում տպագրել էր անգլերենով մի քարտեզ, որտեղ  «Զանգեզուրի միջանցք» էին կոչում ոչ միայն այն ճանապարհը, որով պետք է իրենք անցնեն, այլ ամբողջ Սյունիքը և Վայոց ձորի մի մասը: Դա այն ամբողջն անվանում են «Զանգեզուրի միջանցք»: Կարծում եմ՝ իրենց վերջնական նպատակը դա պետք է լինի: Իհարկե, դա միանգամից չի լինի, մի քանի տարվա խնդիր չի, բայց կարծում եմ, որ նրանց ռազմավարությունը դա է:

Շատերը նշում են, որ մենք գործ ունենք ռուս-թուրքական տանդեմի հետ: Որքանո՞վ սա  կարելի է դիտարկել ռուս-թուրքական գործարք:

Ես դա այդպես չեմ դիտարկում, մենք գործ ունենք ոչ թե ռուս-թուրքական, այլ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի հետ: Իսկ Ռուսաստանն ու Թուրքիան իրենց քաղաքականությունն են վարում, դա արդեն ուրիշ խնդիր է: Ես գտնում եմ, որ Ռուսաստանի քաղաքականությունն այս վերջին շրջանում սխալ  քաղաքականություն է ոչ միայն մեր առումով, այլ հենց իրենց շահերի առումով: Բայց ռուս-թուրքական տանդեմի մասին խոսելու իմաստ չեմ տեսնում, չկա նման բան:

Իսկ ինչպես եք գնահատում, որ Ռուսաստանն առաջարկել է դեմարկացիա և դելիմիտացիա սկսել, և Հայաստանն էլ նշում է, որ դա մեզ համար ընդունելի է: Սակայն այդպես էլ հասկանալի չէ, թե ինչ քարտեզներով են դրանք իրականացվելու:

Ես կարծում եմ, որ մինչև գործը քարտեզներին հասնելը Ադրբեջանը շատ հստակ պահանջ պետք է դնի, որ դեմարկացիա և դելիմիտացիա կլինի միայն այն ժամանակ, երբ որ Արցախը ճանաչվի Ադրբեջանի տարածքի անբաժանելի մաս: Սա է իրենց նպատակը լինելու:

Դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի գործընթացը Արցախի խնդրի հետ կապելու մեջ դուք ինչ վտանգներ եք տեսնում:

Դե վտանգն այն է, որ եթե մենք ընդունենք Ադրբեջանի այդ մոտեցումը, նշանակում է, որ համաձայնում ենք, որ արդեն  Արցախի կարգավիճակի հարցը լուծված է, նա Ադրբեջանի մի մասն է: Բայց ես հույս ունեմ, որ Հայաստանը չի գնա դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի Ադրբեջանի պայմաններով: Չի լինի այդպես: