Ադրբեջանում Նիդեռլանդների Թագավորության դեսպանի հուլիսյան այցը Շուշի քաղաք ոչ մի դեպքում չի նշանակում, թե դրանով իր երկիրը օրինականացնում է կամ ճանաչում է ներկա իրավիճակը Շուշիում կամ Լեռնային Ղարաբաղում: Այդ մասին Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտ անվտանգային ֆորումի ժամանակ ասել է Հայաստանում Նիդեռլանդների Թագավորության արտակարգ և լիազոր դեսպանին՝ ֆորումին ներկա Նիկո Սխերմերսը՝ պատասխանելով քննարկման մասնակիցներից մեկի հարցին:
Ֆորումի մասնակից ուսանողներից մեկը հիշեցրել էր, որ ամիսներ առաջ՝ հուլիսի 9-ին և 10-ին կազմակերպելով Բաքվում հավատարմագրված 46 երկրի դեսպաններ ու դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչներ այցը Արցախի՝ ադրբեջանական զինուժի կողմից բռնազավթված Շուշի քաղաք՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ակնհայտորեն փորձել է միջազգային իրավական և դիվանագիտական օրինականություն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ուժային լուծման փորձին, որն ուղեկցվել է պատերազմական և մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններով:
Այդ կապակցությամբ ուսանողը հետաքրքրվել էր, թե «չե՞ք կարծում, որ Նիդեռլանդների դեսպանի՝ Շուշի այցելելը անուղղակի կերպով օրինականացնում է Ադրբեջանի կողմից կատարված միջազգային իրավունքի խախտումները»:
Ի պատասխան դեսպանը նշեց, որ Նիդեռլանդների կառավարությունը որոշել է համաձայնել Շուշիի այցելությանը՝ տեղում իրավիճակի մասին պատկերացում կազմելու նպատակով:
«Բաքվում ցանկացած դեսպան հավատարմագրված է նաև Լեռնային Ղարաբաղում՝ ի տարբերություն Երևանում հավատարմագրված դեսպանի: Դա էլ իր հերթին նշանակում է, որ իմ գործընկերը Բաքվում կարող է ճանապարհորդել Շուշի կամ այլ վայրեր: Պարզ է, որ մենք շատ զգուշությամբ ենք դա անում: Մենք, որպես Նիդեռլանդների կառավարություն, որոշեցինք, որ այդ այցելությունը Շուշի պետք է տեղի ունենա, որպեսզի ինքներս պատկերացում կազմենք, թե ինչ իրավիճակ է Շուշիում: Դա չի նշանակում, որ մենք դա անելու ենք հաճախ կամ մենք դա անելու ենք հեշտությամբ: Եվ ուզում եմ շեշտել, որ դա ոչ մի դեպքում չի նշանակում, թե դրանով մենք օրինականացնում կամ ճանաչում ենք ներկա իրավիճակը Շուշիում կամ Լեռնային Ղարաբաղում», – պատասխանեց ՀՀ-ում Նիդեռլանդների դեսպանը:
2021 թ. հուլիսի 9-10-ը Ադրբեջանում հավատարմագրված պետություններից 46-ի դեսպաններն ու դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչները ադրբեջանական իշխանությունների հրավերով այցելել էին Արցախի Հանրապետության՝ Ադրբեջանի կողմից օկուպացված տարածքներ, այդ թվում՝ Արցախի մշակութային մայրաքաղաք Շուշի: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում համանախագահող պետությունների՝ Ռուսաստանի Դաշնության, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանները, սակայն, մերժել են Ալիևի հրավերը: Ադրբեջանական ԶԼՄ-ները եռանախագահների այս քայլը որակել են որպես «դեմարշ» Ալիևի դեմ: Շուշի այցելած դեսպանների թվում եղել են Թուրքիայի, Իտալիայի, Ավստրիայի, Նիդեռլանդների, Շվեդիայի, Իսրայելի, Չինաստանի, Ճապոնիայի, Բելառուսի, Ուկրաինայի դեսպանները: Ադրբեջանում հավատարմագրված դիվանագետների այցը Շուշի կազմակերպվել էր Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի անձնական հանձնարարությամբ:
