Հայաստանում հանրային մեծ ուշադրության է արժանացել Ռուսաստանի ԱԳՆ հայտարարությունը, կապված արցախյան երկրորդ պատերազմի հրադադարի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության տարելիցի հետ, որ հրապարակվել է ռուսական ՏԱՍՍ գորրծակալության միջոցով: Հանրային մեծ հետաքրքրությունն անշուշտ ունի հիմքեր, քանի որ այդ հայտարարության մեջ ՌԴ ԱԳՆ շոշափում է մի շարք հարցեր, որոնք անցնող մեկ տարվա ընթացքում եղել են հայաստանյան ներքին հասարակական-քաղաքական կյանքի ամենաքննարկվող թեմաները: ՌԴ ԱԳՆ-Ը հայտարարում է, որ Մոսկվան չի հավակնում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև միջնորդական բացառիկ իրավունքի կամ կարգավիճակի:
Հայտարարության մեջ նշվող այդ հանգամանքը անկե՞ղծ է, Ռուսաստանն իսկապե՞ս չի հավակնում բացառիկ կարգավիճակի և իրավունքի, թե՞ հավակնում է, պարզապես այդ հավակնությունն իրացնելը այդքան էլ դյուրին չէ, ըստ այդմ նպատակահարմար է առնվազն քարոզչական միջանկյալ հանգրվանում հերքել այդպիսի հավակնությունը, հետագայում դրա իրացմանը միտված ռազմավարական աշխատանքի թեկուզ համեմատական հարմարավետությունը բարձրացնելու համար:
Մյուս կողմից, Ռուսաստանի ԱԳՆ հայտարարության այդ դրույթը անկասկած ենթակա չէ միարժեք մեկնաբանության ու գնահատականի, որովհետև իրավիճակն ինքնին միարժեք չէ թե ռեգիոնալ, թե ավելի լայն միջազգային իմաստով: Չենք կարող բացառել և այն, որ Ռուսաստանը խոսելով բացառիկ միջնորդական կարգավիճակի չհավակնելու մասին, ակնարկում է Մինսկի խմբի մյուս երկու համանախագահներին, որ ակնկալում է ընդամենը նոր ստատուս-քվոյում իր դերի լեգիտիմություն այն միջնորդական ձևաչափում, որտեղ կա երեք միջնորդ՝ Ռուսաստան, ԱՄՆ, Ֆրանսիա:
Վաղուց ենք խոսել այն մասին, որ Մոսկվայի համար խաղաղապահների մանդատի առումով բուն խնդիրը գուցե նույնիսկ Ադրբեջանը չէ, այլ հենց Մինսկի խմբի մյուս համանախագահները: Եթե Մոսկվան հասնի քաղաքական համաձայնության, որի շնորհիվ ԱՄՆ և Ֆրանսիան կճանաչեն խաղաղապահ մանդատն Արցախում, ապա խոշոր հաշվով դա առավել լայն և հուսալի երաշխիք է, քան Ադրբեջանի որևէ ստորագրություն: Ընդ որում հատկանշական է, որ խոսելով բացառիկ միջնորդության չհավակնելու մասին, Ռուսաստանի ԱԳՆ-ը խոսում է «միջազգային հանրության» ջանքը ներգրավելու պատրաստակամության մասին: Այդ հանգամանքը հետաքրքիր է նրանով, որ չի խոսվում «ռեգիոնալ դերակատարների» տրամաչափով: Այլ կերպ ասած, ակնարկը անկասկած ուղղված է հենց Մինսկի խմբի համանախագահությանը:
Հետաքրքրություն առաջացրած հանգամանքները իհարկե մի քանիսն են, սակայն մյուս ընդգծվածը թերևս այն հատվածն է, որ վերաբերում է Արցախը Ադրբեջանին հանձնելու և Հայաստանը «պրոտեկտորատի» վերածելու մեղադրանքներին: ՌԴ ԱԳՆ հայտարարության մեջ նշվում է, որ անցնող մեկ տարին ցույց տվեց, որ անհիմն են սոցցանցերում և ինտերնետային կայքերում հրապարակվող մեղադրանքները, թե ՌԴ նպատակն Արցախը Ադրբեջանին հանձնելն ու Հայաստանը «պրոտեկտորատի» վերածելն է: Առաջին հարցը որ առաջանում, թե այդ ինչու է ՌԴ ԱԳՆ-ը մեկ տարի անց այդքան զգայուն հայկական սոցցանցի և համացանցային լրատվամիջոցներում հրապարակումների հանդեպ, հատկապես, երբ դրանք նոր չեն բոլորովին և եղել են նաև պատերազմից առաջ, հեղափոխությունից առաջ: Այստեղ սակայն, «խոսակցության հասցեատերը» թերևս դարձյալ հայ ժողովուրդը կամ Հայաստանի հանրությունը չէ, այլ Մինսկի խմբի մյուս համանախագահները, որոնք խոսում են հակամարտությունը կարգավորված չլինելու և կարգավիճակի հարցի բաց լինելու մասին: Մեծ հաշվով, ՌԴ ԱԳՆ հայտարարությունը Մինսկի խմբի մյուս եռանախագահներին «առաջարկի» փաթեթ է, որի կապակցությամբ անշուշտ հետաքրքիր է լինելու, թե տարելիցի առիթով ինչ պաշտոնական արձագանքներ կլինեն ԱՄՆ-ից ու Ֆրանսիայից և դրանք որքանով կպարունակեն անուղղակի պատասխան ՌԴ առաջարկին: Ըստ ամենայնի բոլորովին պատահական չէ, որ ՌԴ ԱԳՆ հայտարարությունը եղել է նոյեմբերի 9-ից շատ օրեր առաջ:
