«Առաջին լրատվական»-ը զրուցել է ՄԱՀՀԻ միգրացիայի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Բեժանյանի հետ
Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանից այս տարվա սեպտեմբեր ամսին մեկնել է 274 հազար 637 մարդ, իսկ «Շիրակ» օդանավակայանից 6633 մարդ:
Տիկին Բեժանյան,այս թվերի քանի՞ տոկոսն է կազմում ՀՀ քաղաքացիների աշխատանքային միգրացիան:Անհանգստացնող չեն այս թվերը,ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք այս առումով՝տեմպը կաճի՞ թե՞ կգնա նվազման՝ հաշվի առնելով Ռուսաստանի նոր խստացումները միգրացիոն օրենսդրության մեջ և Հայաստանի տնտեսական վիճակի կայունացումը:
–Այս թիվը չի կարող ճշգրիտ ներկայացնել Հայաստանի քաղաքացիների միգրացիայի թիվը: Այն պարզ կլինի միայն տարվա վերջում՝տվյալնները աամփոփելուց հետո: Քանի դեռ տարին չի փակվել, չգիտենք՝ դուրս գնացածների և վերադարձացների տարբերությունը, մեր գործիքներով չգիտենք՝ քանիսն են միգրանտ, որովհետև այդ թվի մեջ գործուղումներն ու տուրիստների ելքումուտքն է լ է մտնում: Բանն այն է,որ սովորաբար յուրաքանչյուր տարվա սկզբում մեծ թիվ են կազմում երկրից դուրս գնացածների թիվը, իսկ նոյեմբեր-դեկտեմբերին Հայաստան եկողների թիվը, որովհետև արտագնա աշխատանքի համար մեկնած քաղաքացիները վերադառնում են այս ամիսներին: Աշխատանքային միգրացիան սեզոնային բնույթ ունի՝ մոտ 93տոկոսն է կազմում արտագաղթի,հետևաբար վերցնել առաջին մասի տվյալները և միանշանակ ասել,որ արտագաղթը ահագնացող տեմպերով աճում է, ճիշտ չէ: Մեր դիտարկումներով՝ 2022 թվականին արտագաղթը ոչ միայն չի ավելանելու, այլև ամենայն հավանականությամբ կնվազի, որովհետև ՌԴ-ն խստացնում են իր միգրացիոն օրենսդրությունը և, իմ համոզմամբ, հսկայական ազդեցություն է ունենալու մեր միգրացիայի հոսքի վրա՝ անկախ Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական կամ անվտանգային պայմանների: Դրա պատճառն այն է, որ մեր հայրենակիցների մեծ մասը արտագնա աշխատանքի են գնում հենց ՌԴ: ՌԴ-ի միգրացիոն պահանջների խստացումից հետո, երբ օտարերկրացիների, ոչ քաղաքացիների մուտքի, այնտեղ գտնվելու, աշխատելու իրավուննքերը խիստ սահմանափակումների են ենթարկվելու, Հայաստանից շատ քչերն են կարողանալու մեկնել այնտեղ, մեկնածների մի մասն էլ կամ արտաքսվելու է կամ էլ չի կարողանալու ժամանակավոր գրանցում ապահովել: Ինչու եմ ասում, որ արտագաղթը հավանաբար կնվազի, որովհետև մենք չունենք ՌԴ-ին համարժեք այլընտրանք չենք կարող միանշանակ ասել, որ ՌԴ-ի փոխարեն մեր հայրենակիցները կգնան Ուկրաինա, Լեհաստան, Բելառուս կամ մի այլ տեղ:Հետևաբար այսօրվանից պետք է հստակ մտածենք, ծրագրավորենք՝ ինչպես ենք այդ մարդկանց աշխատանքով ապահոովելու: Բացի այդ՝ ՌԴ-ում տնտեսական վիճակը ևս փոխվել է բացասական առումով, այլևս չի բավարաում համեատաբար ձեռնտու աշխատանքային պայմաններ:
Արդյոք վերջին երկու տարվա արտագաղթի թվերը, պայմանավորվա՞ծ են ոչ միայն սոցիալ-տնտեսական վիճակով, այլ նաև անվտանգային և քաղաքական, նաև արժեքային-բարոյական ճգնաժամի հետ; Շա՞տ է հայ քաղաքացին լքում իր երկիրը, որովհետև այստեղ ապահով ներկա ու ապագա չի տեսնո՞ւմ: Ովքե՞ր են հիմնականում գնում Հայաստանից վերջին տարիներին: Բարձր որակավորում ունեցող աշխատուժը ի՞նչ թիվ է կազմում:
–Մեր արտագնա աշխատանքի մեկնողներից միայն 20 տոկոսն ունի բարձրագույն կրթություն, բայց խնդիրն այն է, որ անգամ բարձրագույն կրթություն ունեցողները չեն գնում այնտեղ՝ իրենց մասնագիտությամբ աշխատելու,այլ մնացածի պես շինարարության, սպասարկման ոլորտում էժան աշխատուժ են լինելու: Նրանցից շատ քիչ տոկոսն է գնում բարձրագույն կրթությամբ ձեռքբերած մասնագիտությամբ աշխատելու կամ ընդհանրապես՝ որպես բարձր որակավորում ունեցող աշխատուժ: Վերջիններս հիմնականում բժիշկներ են, բարձր տեխնոլոգիաների, ՏՏ ոլորտի մասնագետներ են,ովքեր մեկնում են ոչ թե ՌԴ,այլ ԵՄ երկրներ կամ ԱՄՆ,Կանադա: Պետք է նշենք,որ Եվրոպայի մի շարք երկրներում հակառակ գործընթաց է տեղի ունենում,օրինակ՝ Գերմանիայից, Ֆրանսիայից, Բելգիայից այժմ այնտեղ գրանցում չունեցող հայերը արտաքսվում են: Ինչ վերաբերվում է պատերազմից հետո անվտանգային,քաղաքական ճգնաժամի, անորոշ,անապահով վիճակի ազդեցությանը, միանշանակ այն բավականին արտագաղթի մոտիվացիայի վրա,ինչպես նաև երկրից մշտապես հեռնալու մարդկանց ցանկության վրա: Այդ տրամադրվածությունը անհամեմատ աճել է քաղաքացիների շրջանում, բայց դա միայն մեզանից կախված չէ,այլ երկրների միգրացիոն օրենսդրությունից, պայմաններից, որտեղ ցանկանում են գնալ: Պատահական չէ, որ մեր ուսումնասիրություններով այս տարի ևս միգրացիայի 70 տոկոսը կապված է սոցիալ-տնտեսական անբավարար պայմանների հետ:
Լուսանկարը՝ panorama.am-ի
