«Առաջին լրատվականը» զրուցել է թուրքագետ Հակոբ Չաքրյանի հետ
-Պարոն Չաքրյան, հոկտեմբերի 28-ին Հայաստանի Անվտանգության քարտուղարը վերստին խոսել է Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կագավորման, ինչպես նաև Թուրքիայից եկող դրական ազդակների մասին: Արմեն Գրիգորյանը նշել է նաև, որ այս հարցում առկա է Ռուսաստանի ակտիվ դերակատարումն ու միջնորդությունը: Ի՞նչ կարծիք ունեք Դուք; Արդյոք դա չի նշանակի՞ նաև Արցախից հրաժարում՝հաշվի առնելով,որ Էրդողանը օրեր առաջ հայտարարեց, որ Անկարան Երևանի հետ խնդիրները լուծված կհամարի, եթե Բաքուն Երևանի հետ հարաբերությունները կարգավորի` ըստ Բաքվի շահերի:
-Թուրքերը շատ լավ գիտեն՝ Պուտինի պատճառով՝ ինչ անելանելի, կաթվածահար վիճակում են հայտնվել հայկական իշխանությունները: Տեսեք՝ մեր իշխանություններն անգամ չեն կարողանում առարկել, որ չեն ստորագրի որևէ փաստաթուղթ, մինչև բոլոր գերիները ազատ չարձակվեն, որը ներառված է 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ և հանդիսանում է նաև ՌԴ-ի հանձնառությունը: Մինչդեռ այդ նույն ՌԴ-ն, ըստ խոսակցությունների, առաջիկայում մեզ պարտադրելու է նոր փաստաթուղթ, որին Փաշինյանը նորից սուսուփուս կհամաձայնի: Այստեղ հարկ եմ համարում նշել,որ միջանցքի հարցում Թուրքիայի պահանջները չեն կարող կատարվել, որովհետև Բայդենն էլ է հայտարարել,որ չի լինելու միջանցք, ինչը ձեռնտու է նաև ՌԴ-ին : Սահմանների բացվելու և ճանապարհների ապաշրջափակման վերաբերյալ,ասեմ,որ սահմանները մենք չենք փակել, իրենք են փակել,երբ Ադրբեջանը պարտվեց պատերազմում,, և բացելը նվեր չէ մեզ համար,որ երեսով են տալիս: բացի այդ՝առանց դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու սահման բացելիս,կարող են հաջորդ օրը ինչ-որ պատրվակով նորից փակել: ոչ ոք չի կարող երաշխավորել: Եթե Էրդողանը անկեղծ է իր նպատակների մասին, թող խոսի դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին: Եթե նա ունենար նման նպատակ, լկտիաբար պատերազմի ժամանակ չէր հայտարարի,որ Թուրքիան է օգնել Ադրբեջանին՝ այս պատերազմում հաղթանակի հասնելու համար, որպեսզի վերջնականապես իրագործի 1915-ի երիտթուրքերի կիսատ թողած ցեղասպանությունը: Իսկ մի քանի օր հետո Պուտինը էրդողանին հռչակեց իր լավ ընկեր,ով ըստ Պուտինի, ի տարբերություն Արևմուտքի երկրների ղեկավարների, իր խոսքի տերն է: Հարց է առաջանում՝ որ խոսքի տերն է: Հետևաբար, եթե մենք ՌԴ-ի հետ համաձայնում ենք Թուրքիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելուն,նշանակում է օրինականացնում ես նրա մասնակցությունը արցախյան 44-օրյա պատերազմին, սիրիացի վարձկան- ահաբեկիչների ներմուծելը,նաև արդարացնում ես Պուտին կոչեցյալի գործարքը Թուրքիայի հետ: Օրինակ՝եթե Ուկրաինայի հարցերում խնդիր նունեն Թուրքիայի հետ,ապա մեր հարցում առանց որևէ խոչնդոտի, համագործաակցում են: Որպես դաշնակից Պուտինը դարձել է պատուհաս հայ ժողովրդի գլխին: Այլընտրանքը ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահությունն է՝ մասնավորապես Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի ակտիվացումը,նրանց հետ համագործակցության սերտացումը: Ինչպես գիտենք, ԱՄՆ-ի դեսպանը՝Լիլ Թրեյսին, մի քանի անգամ հայտարարել է, որ պատերազմից հետո ճգնաժամը չի հանգուցալուծվել,որովհետև Արցախի կարգավիճակի հարցը լուծված չէ, նույնն է ասել նաև Ֆրանսիայի նախկին դեսպանը, բացի այդ՝ Բայդենը հայտարարել է, որ Մեղրիի միջանցք չի լինելու: Սա ինձ համար հուսադրող փաստն է:Ես հավատում եմ՝ Թուրքիայի շահագրգռությունը ապաշրջափակման հարցում այն է,որ տնտեսական ճգնաժամի պայամններում այն հնարավորություն է ստանում Նախիջևանից Մեղրիով ցամաքային ուղիղ կապ ստանալ դեպի Ադրբեջան, այնտեղ ամրապնդել դիրքերը և իր ազդեցությունը տարածի ողջ Հարավային Կովկասում, հետո ներթափանցի Միջին Ասիա: Սա նրա վաղեմի նպատակն է՝ դեռևս 1920-ականներից: Ռուսաստանը հույս ունի,որ կկարողանա կանգնեցնել այդ նկրտումները,բայց դարձյալ մեր հաշվին է անելու վստահաբար: Ես չեմ կարծում,որ թուրք սահմանապահներ կարող են հայտնվել Սյունիքում, բայց մենք պիտի պայքարենք,որ Մեղրիով ճանապարհը Լաչինի միջանցքի կարգավիճակի հետ չնույնացվի, ինչի մասին խոսվում է արդեն: Դրանք նույնը չեն,և պետք է հասնել նրան, որ Ադրբեջանը տուրք վճարի բեռնափոխադրման ժամանակ: Կրկնում եմ՝Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումները նշանակում է՝ նախ օրինականացնել Թուրքիայի չարագործությունները, ՌԴ-ին առանձնաշնորհել, որ այդ հարաբերությունները վերցնի իր հսկողության տակ և մեծացնի իր ազդեցությունը, բացի այդ՝ ես Արցախը Ադրբեջանի մաս ճանաչելու որոշակի վտանգ եմ տեսնում: Հույս ունեմ՝այս մասով Հայաստանի իշխանությունը կհասնի նրան,որ գոնե Արցախի վերջնական կարգավիճակի ճշգրտման հարցը հստակ ձևակերպված կլինի սպասվելիք փաստաթղթում:
– Ի՞նչ եք կարծում՝ կա հնարավորություն՝ ճանաչելու Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, սահմանները՝ առանց Արցախի հարցի լուծման,կարգավիճակի հստակեցման՝ հաշվի առնելով ՌԴ ԱԳՆ Սերգեյ Լավրովի ասածը,որ Ադրբեջանի և Հայաաստանի միջև Արցախի կարգավիճակի հարցում համաձայնություն չկա, բանաձև գոյություն չունի, և նախընտրելի է, որ հարաբերությունների նորմալացումը տեղի ունենա՝ առանց Արցախի վերջնական կարգավիճակի ճշգրտման, և դա առկախվի ու թողնվի հետագային։
-Այստեղ հուսադրող է ԵԱՀԿ ՄԻՆՍԿ-ի խմբի, այդ թվում ՌԴ-ի համաձայնությունը և շահը,որ Արցախի կարգավիճակը թեկուզ առկախ, բայց մնա առսնձին լուծման, թեև Թուրքիան պնդում է՝անկախ նրանից, Ադրբեջանն ու Թուրքիան պնդում են, որ Արցախի հարցը լուծված է, պետք է այն ճանաչենք Ադրբեջանի ամբողջական տարածքի մաս: Բացի այդ՝ ՌԴ-ն այս հարցում հստակ շահագրգռվածություն ունի: Նա այսպես կարող է երկարացնել իր ներկայությունը տարածաշրջանում և պահել իր մեծ ազդեցությունը Ադրբեջանի,Հայասատանի և Թուրքիայի վրա,երկարացնել Արցախի բնակչության անվտանգությունը այսօր պահպանող խաղաղապահների ներկայությունը:
