2019 թվականի սկզբին հայկական ֆուտբոլում տեղի էր ունենում բավական հետաքրքիր մի պրոցես: Ֆուտբոլիստների, մարզիչների, ակումբի նախագահների միջև ծավալվել էր ակտիվ, նույնիսկ սուր քննարկում մեր առաջնությունում լեգեոներների քանակի սահմանափակման հարցի շուրջ: Խնդրին անդրադարձել էր նաև Երևանի «Արարատի» այն ժամանակվա գլխավոր մարզիչ Աբրահամ Խաշմանյանը՝ լեգեոներների լիմիտի մասին հնարավոր օրենքն անվանելով հիմարություն: Խաշմանյանի դիտարկմանը բավական կոշտ կերպով էին արձագանքել Հայաստանի ազգային հավաքականի ֆուտբոլիստներ Էդգար Մանուչարյանը, Էդգար Մալաքյանը և Գոռ Մալաքյանը: Իրավիճակն իսկապես լարված էր: Այն ժամանակ արձանագրել էինք, որ մեր ֆուտբոլում ստեղծվել է ազատ կամարտահայտման հնարավորություն: Մեր ֆուտբոլիստները առանց կաշկանդվելու հնչեցրին իրենց մտահոգությունը, ինչը ոչ միայն ողջունելի էր:
Խնդրի շուրջ ձևավորվել էր երկու բևեռ, որոնք ներկայացնում էին իրենց կրծիքն ու փաստարկները: Թվում էր, թե երկու բևեռները հստակ տեսնում էին խնդրի արդարացի լուծման ուղին, բայց… Կրքերի բավական արագ հանդարտացումից հետո ավելի արդիական դարձավ պնդումը, որ լարված իրավիճակը ստեղծվել էր արհեստականորեն: Իսկ թե ինչու և ինչ նպատակով էր այն ստեղծվել՝ դժվար է ասել: Այսօր մեր առաջնությունում կան ընդամեն 2-3 թիմեր, որոնք մտադիր են ապագան կապել տեղացի կադրերի հետ։ «Տրանսֆերմարկետ» պարբերականի տվյալներով՝ Հայաստանի VBET Պրեմիեր լիգայի 10 թիմերում այսօր հայտավորված են 281 ֆուտբոլիստներ, որոնցից 141-ը կամ 50․02 տոկոսը լեգեոներներ են: 2019 թվականին Բարձրագույն խմբի 9 թիմերում հայտավորված էին 233 ֆուտբոլիստներ, որոնցից 100-ը կամ 42 տոկոսը էին լեգեոներնե: Այսօր կարող ենք արձանագրել, որ երկու տարվա ընթացքում մեր երկրում հանդես եկող արտասահմանցի ֆուտբոլիստների թիվն աճել է 41-ով։ Ունենք լեգեոներների աճի վտանգավոր մի տենդենց, որը ավելի քան մտահոգիչ է։ Այո, Հայաստանում տեղացի որակյալ ֆուտբոլիստների ճգնաժամ է, բայց… Սա չի նշանակում, որ հայաստանցի ֆուտբոլիստները պետք է զրկվեն խաղալու հնարավորությունից։ Ամենաշատ լեգեոներներ այսօր ունի գործող չեմպիոն Երևանի «Ալաշկերտը»՝ 22։ Այս հաշվարկում երկրորդը «Նոան» է՝ 20: Երրորդ հորիզոնականը Պրեմիեր լիգայի նորեկ նորավանքն է՝ 16։ 15-ական լեգեոներներ ունեն «Սևանը» և «Վանը»։ «Արարատ», «Փյունիկը» և «Արարատ-Արմենիան» համալրված են 14-ական լեգոնականներով։ Երևանի «Ուրարտուն» էլ ունի 11 արտասահմանցի ֆուտբոլիստներ։ Պրեմիրեր լիգայի միակ ակումբը, որ լեգեոներներ չունի Երևանի ԲԿՄԱ-ն է։ Փաստորեն ամենահայկական թիմեր կարելի է համարել ԲԿՄԱ-ին և «Ուրարտուին»։
Հանուն արդարության պետք է նշենք, որ ակումբի ղեկավարները, որոնք ներդրումներ են կատարել ֆուտբոլում, պահանջում են արդյունք և նպատակին հասնելու համար դիմում են լեգեոներների օգնությանը: Նրանց էլ կարելի է հասկանալ, յուրաքանչյուր ոք ցանկանում է ունենալ մրցունակ կոլեկտիվ: Մոտ 18 տարի առաջ լեգեոներների օգնությանը դիմել էր Երևանի «Փյունիկը», որը մի քանի տպավորիչ հանդիպում անցկացրեց Չեմպիոնների լիգայի խաղարկության որակավորման փուլում: Նատուրալիզացիայի արդյունքում լեգեոներներից շատերը՝ Պիզելին Բիլիբիոն, դարպասապահ Ապուլա Բետեն, ռումինացի պաշտպան Տուդոր Մարիան Զեչուն, հայտնվեցին Հայաստանի ազգային հավաքականում: Վերջին տարիներին մեր երկրում լեգեոներ ասվածն ուղղակի կորցրել է իր արժեքը: Այսօր հայկական թիմերում ելույթ ունեցող լեգեոներներից կարելի է առանձնացնել թերևս մի քանիսին, որոնք իսկապես մի գլուխ ավելի բարձր են հայ խաղացողներից։
Ստեղծված իրավիճակում կրկին օրակարգային է դառնում ՀՖՖ-ի կողմից լեգեոներների սահմանափակման մասին նոր օրենքի վերանայումը ընդունումը, ինչը հնարավորություն կտա հայ ֆուտբոլիստներին դրսևորվելու: Այս խնդրին բազմիցս են անդրադարձել ՀՖՖ նախագահները: Եթե գալիք մրցաշրջանում սահմանափակման մասին որոշումն ընդունելը իրատեսական չէ, ապա պետք է մշակել ծրագիր գոնե 2023/2024 մրցաշրջանում նոր պատկեր ստանալու համար:
Լուսանկարը՝ Նոա ֆուտբոլային ակումբի
