«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի թեմի առաջնորդ Տեր Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանը
–Սրբազան, Արցախը Բաքվի հետ ռուս խաղաղապահների միջոցով բանակցություններ է վարում՝ դեպի Դադիվանք ուխտագնացությունը թույլատրելու վերաբերյալ։ Որքա՞ն ժամանակ է՝ բանակցություններ եք վարում, գո՞հ եք, թե ոչ այդ բանակցություններից։
-Ամեն դեպքում փորձում ենք հնարավորինս վերականգնել հին տարբերակը, այսինքն՝ յուրաքանչյուր շաբաթ-կիրակի օրերին ուխտավորները այցելեն Դադիվանք։ Եվ այս ձևաչափը միակողմանի չէ, այն որոշված է եռակողմ համաձայնությամբ՝ մեր կողմից, խաղաղապահների և ադրբեջանցիների։ Եվ եթե սկզբում նրանք պատճառը տեխնիկական էին նշում, վերջերս որպես քաղաքական մոտեցում նշեցին, բայց պետք է վերադառնալ հին տարբերակին, քանի որ մեր կողմից որևէ բացթողում չի եղել, մենք լիարժեք կատարել ենք կատարողականները՝ ցուցակներ, անձնագրային տվյալներ, անգամ խաղաղապահների, ուխտավորների պահվածքը։ Այսինքն՝ բացթողումն Ադրբեջանի կողմից է եղել։ Խաղաղապահներն էլ են միանշանակ կողմ, որ դա տեղի ունենա, մնում է, որ ավելի ու ավելի շեշտադրվի դրա կարևորությունը քաղաքական ղեկավարությանը, որ սա մեր պատմական վանքն է և մեր հոգևորականներն այնտեղ են և սա բարձր մակարդակով լուծված հարց է եղել՝ ՌԴ նախագահի, պատրիարքի և Վեհափառ հայրապետի կողմից։ Մենք այս շեշտադրմամբ ենք բանակցություններում խոսում, և ընթացքը սպասում ենք, որ դրական կլինի։
-Փաստացի մայիսի 2-ից հետո ուխտավորների որևէ այց Դադիվանք չի եղե՞լ։
-Այո՛, մայիսին է եղել։
-Վերջերս Բագրատ սրբազանն ահազանգում էր, որ 6 ամիս է՝ Դադիվանքում ապրող մեր հոգևոր հայրերը չեն կարողանում դուրս գալ այնտեղից, գերեվարված Դադիվանքում են փակված են, արգելված է ելքն ու մուտքը։ Արդյոք նրանց հետ կապի մե՞ջ եք, ճնշումներ կա՞ն նրանց նկատմամբ։
-Մեր հոգևորականներն այնտեղ են։ Վանքը, ինչպես գիտեք, գտնվում է Ադրբեջանի և Քարվաճառի տարածքում։ Հիմա այնտեղ ռուս խաղաղապահներն են, ռուս հոգևորականներն են, չորս կողմը ադրբեջանցիներ են։ Եվ դա պարզից էլ պարզ է։ Հիմա դա վերագրել որպես բանտարկյալներ կամ աքսորվածներ, մենք այդպիսի շեշտադրում չենք անում, բայց որ գտնվում են այդ տարածքում և ելքն ու մուտքը սահմանափակ են, ճշմարտություն է։
-Որքանո՞վ են ռուս խաղաղապահները շահագրգիռ խնդրին լուծում տալու հետ կապված։
-Իրենք միանշանակ ամեն ինչ փորձում են անել, որ նորից այդ ձևաչափին վերադառնանք, բայց կլինեն խոչընդոտներ, թեև կարծում եմ չկան լուրջ փաստարկներ խոչընդոտելու այս ծրագիրը։
-Սեղանին դրված է շաբաթը մեկ այցելությունը, թե ավելին՝ ուխտավորների ազատ մուտք, երբ ցանկանան։
-Չեմ կարծում՝ այդ տարբերակը ճիշտ է։ Պետք է լինի ռուս սահմանապահների ուղեկցությամբ, պետք է ցուցակները նախապես տանք։ Եվ կարծում եմ՝ եթե այդ տարբերակին մենք կարողանանք վերադառնալ, վատ չի լինի, ավելի բաց դաշտով գնալ-գալը, չեմ կարծում, թե հնարավոր կլինի։
-Ռուս խաղաղապահների հետ քննարկումները միայն Դադիվանքի հետ են կապվա՞ծ, թե այլ վանքերի հետ կապված նույնպես կան քննարկումներ։
–Չէ՛, այլ տեսանելի և շոշափելի բան չկա։ Մտքներումս ունենք ծրագրեր, բայց նախ այս մեկը, ինչպես ասում են, «հորով-մորով» անենք, նոր մնացածի մասին կխոսենք։ Այսօր Ղազանչեցոց եկեղեցին է վերանորոգվում, սրբապատկերների քանակ կա, և թե ովքեր են ճարտարապետները, վերջնական տեսքն ինչպիսին պետք է լինի, սրանք հարցեր են։ Անշուշտ, նույնպես մեր տեսադաշտում են։
-Սրբազան, խոսո՞ւմ եք արդյոք Դադիվանքի հոգևոր հայրերի հետ, ինչպե՞ս են զգում իրենց։ Արդյոք ճնշումներ կա՞ն։
-Իհարկե, խոսում ենք, ճնշումներ չկան։ Հնարավոր է՝ բարձր ձայներ լսվեն վանքում կամ խոսակցություններ, բնական է, քանի որ իրարից շատ մոտ են գտնվում, բայց ընդհանուր իրենց վարդապետական և գիտական աշխատանքների, թեզերի վրա են աշխատում։
-Քանի որ մինչև այս պահը որևէ հարցը հօգուտ Հայաստանի չի լուծվում, հնարավո՞ր է հասնեն նրան, որ վերջնարդյունքում մեր հոգևոր հայրերը դուրս գան վանքից։
-Ամեն ինչ հնարավոր է։ Մենք հիմա այնպիսի ժամանակահատվածում ենք ապրում, որ ամեն ինչ հնարավոր է, ամեն անակնկալ նրանցից սպասելի է, բայց ես չէի ուզենա, որ մենք կորցնենք Դադիվանքը, իսկ դա կնշանակի կորցնել Դադիվանքը, քանի որ մեր իրավասության տակ է այն և մեր հոգևորականներն են այնտեղ աղոթում։ Կարծում եմ՝ բոլորս մեր աղոթքները, մեր մտածումներն առ Աստված պետք է հղենք, որ նման հարցի առաջ կանգ չառնենք։
-Ռուս խաղաղապահները կարողանո՞ւմ են արդյոք մեր հոգևոր հայրերի անվտանգությունն ապահովել։
–Միանշանակ, սա չի էլ քննարկվում, քանի որ նրանց ներկայությունը հենց դրա համար է, որ հենց եկեղեցու և հոգևոր հայրերի անվտանգությունն ապահովեն, այլ անելիք այնտեղ չունեն։
