Ամառային տրանսֆերային պատուհանի ընթացքում հայաստանցի ֆուտբոլիստները արտասահմանյան ակումբների տեսադաշտում չէին: Հայկական ակումբերում ելույթ ունեցող գեթ մեկ ֆուտբոլիստ չտեղափոխվեց եվրոպական գոնե միջին մակարդակի ակումբ։ Այո Հայաստանի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչ Խոակին Կապառոսը վերջրես ասել էր, որ հայաստանցի ֆուտբոլիստներից մեկը մոտ է եղել Իսապանիա տեղափոխվելուն, բաց․․․։ CIES Football Observatory հետազոտական պարբեբար ներկայացնում է այն երկրների ցուցակը, որտեղից հանդես եկող ֆուտբոլիստները լեգեոներականներ են: Ըստ CIES-ի կազմած ցուցակի՝ Հայաստանից արտերկրում հանդես եկող ֆուտբոլիստների թիվը 15 է: Հայաստանը 98-101-րդ տեղերում է: Ցուցակը գլխավորում է Բրազիլիան, որտեղից որպես լեգեոներ արտերկրում հանդես են գալիս 1600 ֆուտբոլիստ: Տասնյակում են նաև Ֆրանսիան, Արգենտինան, Անգլիան, Իսպանիան, Սերբիան, Գերմանիան, Կոլումբիան և Խորվաթիան: Այս ցուցակն առաջին հերթին խոսում է ֆուտբոլիստների որակի և պահանջարկի մասին։ Խոսքը վերաբերում է հատկապես փոքր երկրներին, որոնք չունեն լուրջ ռեսուրսներ, և ակումբային ֆուտբոլն այնքան էլ զարգացած չէ։ Անկախացումից ի վեր մեր գլխավոր նպատակը ֆուտբոլիստներին ավելի ուժեղ ֆուտբոլային առաջնություններ արտահանումն է, ինչը մարտունակ հավաքականներ ունենալու գրավականներից մեկն է։ Համեմատության կարգով նշենք, որ հարևան Վրաստանն այսօր ունի արտերկրում հանդես եկող 102 ֆուտբոլիստներ։
Նրանք բոլորը հանդես են գալիս ՈՒԵՖԱ-ի անդամ երկրներում։ Ավելին, այդ ֆուտբոլիստների 88 տոկոսը ելույթ է ունենում տվյալ երկրների բարձրագույն լիգաներում։ Վերջին տարիներին մատների վրա կարելի է հաշվել հայաստանցի այն խաղացողներին, որոնք տեղափոխվել են բարձրակարգ թիմեր։ Տարիներ առաջ հայ ֆուտբոլիստների որոշակի հոսք կար դեպի ռուսական և ուկրաինական թիմեր։ Այսօր պատկերը բավական տխուր է։ Հայաստանի հավաքականում ելույթ ունեցող ֆուտբոլիստները (Բայրամյան Սպերցյան, Գելոյան) ռուսական ֆուտբոլի դպրոցի սաներ են և հայկական ակումբներում հանդես չեն եկել։ Ավելի բարձր որակ ունեցող առաջնություններում էլ հայ ֆուտբոլիստների պահանջարկ ըստ էության չկա։ ՈրպեսզիՀայաստանում հանդես եկող ֆուտբոլիստների որակի վերաբերյալ պատկերացումն ավելի պարզ լինի, անդրադառնանք մտահոգիչ մի իրողության։ Հայաստանի ազգային հավաքականի առաջատար 2 ֆուտբոլիստներ՝ Տիգրան Բարսեղյանը, Կամո Հովհաննիսյանը ներկայացնում են Ղազախստանի առաջնությունը։ Ղազախական մամուլը պարբերաբար հայ ֆուտբոլիստների նոր անուններ է հնչեցնում, որոնք առաջիկայում կարող են հայտնվել այս երկրի թիմերում։ 2019 թվականի նոյեմբերի 28-ին Ղազախստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան ընդունել էր որոշում, որի համաձայն՝ ԵԱՏՄ անդամ երկրների ֆուտբոլիստները այս երկրի առաջնությունում այլևս լեգեոներներ չեն համարվի։
Ու ինչ է տեղի ունենում այս որոշումից հետո։ Ղազախական ակումբները խոշորացույցով ֆուտբոլիստներ են փնտրում, գնում հայկական թիմերից։Այս տարվա սկզբին ղազախական լրատվամիջոցները գրել էին, որ իրենց ակումբների ուշադրության կենտրոնում են նաև այնպիսի ֆուտբոլիստներ, ինչպիսիք են Հենրիխ Մխիթարյանը, Սարգիս Ադամյանը: Բնական է, որ նշված խաղացողների՝ Ղազախստան տեղափոխվելը ֆանտաստիկայի ժանրից է, բայց այն, որ ղազախները առանձնակի վերաբերմունք ունեն հայ ֆուտբոլիստների նկատմամբ՝ փաստ է։ Ղազախական ֆուտբոլը հայկական ֆուտբոլի համեմատ ֆինանսապես շատ ավելի ապահովված է, բայց ասել, որ այս երկրի առաջնությունը մակարդակով շատ ավելի ուժեղ է մեր առաջնությունից, ճիշտ չի լինի։ Այս տարի Եվրոպա լիգայի խաղարկության որակավորման երրորդ փուլում Հայաստանի չեմպիոն «Ալաշկերտը» պայքարից դուրս թողեց Ղազախստանի չեմպիոն «Կայրաթին»։ 2018/2019 թթ. Եվրոպա լիգայի խաղարկության որակավորման երկրորդ փուլում Երևանի «Փյունիկը» մրցեց «Տոբոլի» հետ։ Մեր թիմը մրցակցի հարկ տակ 2։1 հաշվով պարտվելուց հետո Երևանում առավելության էր հասել 1։0 հաշվով և ղազախական թիմին դուրս թողել պայքարից։
«Փյունիկը» այս դիմակայությունում անհամեմատ ավելի ուժեղ էր թե՛ ցուցադրած խաղով և թե՛ ներուժով։ Այս հանդիպումից անցել է մոտ երեքւ տարի, և թե ղազախական ֆուտբոլում, թե «Տոբոլում» ըստ էության ոչինչ չի փոխվել։ Ուստի կարո՞ղ ենք ասել, որ «Տոբոլն» ավելի ուժեղ է, քան «Փյունիկը» կամ Հայաստանի չեմպիոն «Ալաշկերտը»։ Բնավ ոչ։